خیالپردازی و دروغگویی شاید برای اکثر کودکان پیش بیاید و می توان گفت که این معقوله در رده شایع ترین اختلالات در کودکان به حساب می آید . و گاها با اینکه والدین در تربیت فرزندان خود کوتاهی نکرده اند و تمام جوانب را در نظر گرفته اند بازهم شاهد این اتفاق هستند و به نوعی باز هم در فرزند خود اغراق یا دروغگویی را مشاهده می کنند . در ادامه میخواهیم به صورت خیلی مفصل به این اختلال پرداخته و آن را موشکافی کنیم.
خیالپردازی تا دروغگویی
اکثر والدین از این شکایت دارند که فرزندانشان ، با وجود اینکه از هیچگونه رسیدگی در تربیت وی قصوری سر نمی زند دروغگو بار آمده یا مغلطه و اغراق می کنند…
یکی از انحرافاتی که موجب شکایت والدین از فرزندان خود می باشد، درغگویی است. اکثر والدین از این شکایت دارند که فرزندانشان ، با وجود اینکه از هیچگونه رسیدگی در تربیت وی قصوری سر نزده دروغگو بار آمده یا مغلطه و اغراق می کنند. آنان از این بابت ناراحتند که آدمهای متدینی هستند، پرهیزگارند، دروغ نمی گویند. لقمه حرام نمی خورند و برای تربیت صحیح کودکان حتی المقدور از تمام امکانات تربیتی استفاده می کنند، او را از بچه های درغگو و کم تربیت دور نگه می دارند، برای راستگویی تشویق می کنند، ولی با این وصف چرا باید درغگو از آب درآید.
دروغگویی در کودکانن پیش دبستانی، بسیار شایع است؛ کودکان در این سن، نمی دانند دروغ گویی اشتباه است؛ در کلام اغراق می کنند، حقایق را می پیچانند، وقایع را پنهان می کنند، داستان می سازند و بدیهیات را انکار می کنند؛ به همین دلیل، پدر و مادران نباید بچه ها را به خاطر این دروغ گویی تنبیه کنند، بلکه باید آن را موقعیتی جهت فرصت های آموزشی بدانند و درواقع، به آنان یادبدهند که چرا دروغ گویی اشتباه است.
به طور معمول، پدر و مادران در برابر داستان سرایی (چرندگویی) کودکان، وقتی داستانی را که خلاف واقع است، می سازند و بسیار اغراق می کنند، ممکن است دو عکس العمل نشان دهند: گروهی به داستان های فرزندان شان گوش می دهند و آن را تأیید می کنند و عده ای دیگر اعتنایی به آن نمی کنند. گروه دوم، داستان های غیرواقعی بچه ها را به دروغ گویی نسبت می دهند و به فرزندان شان گوشزد می کنند که: «این داستان ها، دروغ است و دیگر آن را تکرار نکن!»
هر دو گروه مذکور از والدین، در مواجهه با فرزندان شان، ناآگاهانه عمل می کنند زیرا در این سن، کودک خیال باف است و خیال بافی، لازمه ی رشد ذهنی، عقلی و خلاقیت اوست. از آن جا که کودک در این سن، نمی تواند بین خیال و واقعیت تفاوتی قائل شود، وظیفه ی پدر و مادر، این است که هم در جهت تفکیک خیال از واقعیت و هم اجتناب از دروغ گویی، آموزش های لازم را به کودک بدهند.
دروغگویی در کودکانن پیش دبستانی، بسیار شایع است؛ کودکان در این سن، نمی دانند دروغ گویی اشتباه است؛ در کلام اغراق می کنند، حقایق را می پیچانند، وقایع را پنهان می کنند، داستان می سازند و بدیهیات را انکار می کنند.
دروغگویی کودکان را چگونه اصلاح کنیم
برای نمونه وقتی کودک می گوید:
«من امروز در مدرسه با دوستانم خیلی بازی کردم و خوش گذشت.»
پدر و مادر باید پاسخ دهند:
«راستی! خیلی دوست داری به مدرسه بروی و دوستان زیادی پیدا کنی؛ این طور نیست؟»
با این بیان، هم به احساس کودک احترام می گذاریم و هم به غیرواقعی بودن فکرش اشاره نموده و به او کمک می کنیم تا کم کم خیال را از واقعیت متمایز نماید و رشد ذهنی سالمی را در جهت قوه ی خلاقه پیش بگیرد.
پدر و مادرانی که خیال بافی کودک را به دروغ گویی نسبت می دهند، کودکان شان را سرکش و بدرفتار می نمایند و خود نیز نسبت به آنان شکاک و بدگمان می شوند؛ این امر، به نوبه ی خود، یک چرخه ی دروغ و عدم اعتماد ایجاد می کند که چرخه ای بسیار ناسالم ا ست و باید هرچه سریع تر، آن را متوقف نمود تا خیال بافی کودک، در ورطه ی دروغ و دروغ گویی نیفتد زیرا دروغ گویی مانند یک بیماری جسمی ساده، شروع و کم کم تبدیل به یک بیماری لاعلاج می گردد که برای والدین، بسیار دردناک است و تبعات آن می تواند خطرات زیادی برای خود کودک و خانواده اش ایجاد نماید؛ به همین دلیل، ابتدا باید انگیزه و علت دروغ را شناسایی نمود و سپس به درمان آن پرداخت.
چند توصیه به پدر و مادرها
* سؤال هایی که کودک را وادار به دروغ گویی می کند، طراحی نکنید.
* برای راست گویی، کودک را تشویق نمایید و ارزش سخن راست را برایش توضیح دهید. کودک باید ارزش راست گفتن را در عمل، تجربه نماید.
* انتظارات و خواسته های خود را با توجه به توان کودک تعدیل نمایید.
* کودکان را با یکدیگر مقایسه نکنید زیرا موجب رشد حسادت و درنتیجه، تشدید دروغ گویی می شود.
* کودکان خود را سرزنش و تحقیر نکنید زیرا کودک برای جبران آن، به دروغ گویی روی می آورد.
* به سخنان آنان خوب گوش کنید و اجازه دهید احساسات خود را آزادانه بیان کنند.
* الگوی مناسبی برای فرزندان باشید. (فرزندان ما آن چیزی می شوند که ما هستیم، نه آن چه که می خواهیم.)
آیا می توان دروغ گو را تنبیه نمود؟
پیش از هرچیز برای درمان دروغ گویی، یافتن علل و انگیزه ی آن بسیار بااهمیت می باشد؛ برای نمونه دروغ هایی که بر اثر ترس گفته می شود، با تنبیه تشدیدمی گردد زیرا کودک خردسال، قدرت تشخیص کافی ندارد و وقتی تنبیه می شود، نمی داند به خاطر دروغ گویی تنبیه شده، بلکه تصور می کند به خاطر اعمالی که انجام داده، تنبیه شده است؛ درنتیجه تلاش می کند راه بهتری برای پوشاندن حقیقت پیداکند؛ به همین دلیل، در استفاده از تنبیه، باید احتیاط های لازم را رعایت نمود.
پدر و مادرانی که خیال بافی کودک را به دروغ گویی نسبت می دهند، کودکان شان را سرکش و بدرفتار می نمایند و خود نیز نسبت به آنان شکاک و بدگمان می شوند
چند نکته
** تنبیه می تواند مؤثرترین روش برای دروغ گویی های یادگرفته شده باشد؛ مشروط بر این که با جهت و آموزش لازم همراه گردد.
** تنبیه برای دروغ گویی هایی که بر اثر ترس، فراپیش گویی و الگوبرداری می باشد، در طولانی مدت، بی اثر می گردد؛ باید علت و انگیزه ی دروغ را مشخص نمود و سپس به درمان آن پرداخت.
** یادمان باشد که تنبیه باید به عنوان آخرین ابزار ممکن درنظر گرفته شود، نه اولین ابزار!
منبع خبر : تبیان
