این بیماری هم زنان و هم مردان را در تمام گروهای سنی مبتلا می‌کند، البته شیوع آن در جوانان بیشتر است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، سالیانه ۹۰ میلیون مورد جدید عفونت کلامیدیایی در جهان اتفاق می‌افتد. عفونت کلامیدیایی شایع‌ترین بیماری آمیزشی باکتریایی در دنیا و عامل آن میکروبی به اسم «کلامیدیا تراکوماتیس» است.
درگذشته، مهم‌ترین بیماری ناشی از کلامیدیا، «تراخم» بود که یک بیماری چشمی و از شایع‌ترین دلایل نابینایی است ولی درحال‌حاضر گونه‌ای از این باکتری بیشتر شایع شده که باعث عفونت دستگاه تناسلی میشود. کلامیدیاها انگل‌‌های داخل سلولی هستند و بسیاری از خصوصیات فیزیکی آنها مانند ویروس‌هاست. این میکروب‌ها باعث التهاب مجرای ادرار، واژن، دهانه رحم، لولههای رحمی، مقعد و تخمدان‌ها می‌شوند. کلامیدیا یک عفونت داخل سلولی است، بنابراین تشخیص آن با روش‌های معمول آزمایشگاهی مشکل خواهد بود.
این بیماری ممکن است بدون علامت یا با علایم خفیف و زودگذر باشد، ولی با گذشت زمان، عوارض خود را به‌ویژه در زنان نشان می‌دهد. بیشتر افراد مبتلا به بیماری‌های آمیزشی کلامیدیایی به علت بی‌اطلاعی از آلودگی خود به این میکروب، دنبال آزمایش یا درمان نمی‌روند. اگر همسر نیز درمان نشود، فرد پس از درمان، دوباره مبتلا خواهد شد.
کلامیدیا با هر نوع رابطه زناشویی قابل‌انتقال است و می‌تواند هنگام زایمان طبیعی از مادر به نوزاد منتقل شود. از آنجا که دهانه رحم در خانم‌ها و دختران جوان هنوز به خوبی تکامل نیافته است، امکان ابتلای این افراد بیشتر است.
علایم عفونت کلامیدیایی
بیشتر بیماران مبتلا به کلامیدیا بدون علامت هستند، این بیماری را بیماری خاموش نیز می‌نامند. این بیماری، یک دوره نهفته دارد و که عبارت از مدت زمانی است که طول می‌کشد تا علایم بیماری پس از آلوده شدن به میکروب یا ویروس ظاهر شوند. طول دوره نهفته در عفونت کلامیدیایی ۱۴-۳ روز است. در خانم‌ها عفونت، ابتدا دهانه رحم و مجرای ادرار را گرفتار می‌کند. ۷۵ درصد خانم‌های مبتلا بدون علامت هستند. در صورت وجود علایم، عبارت خواهند بود از ترشح غیرطبیعی واژن و سوزش هنگام ادرار. حتی اگر عفونت از دهانه رحم به لولههای رحمی منتشر شود، باز هم امکان دارد بیمار بدون علایم و نشانه باشد.
در عده‌ای از خانم‌ها، درد در قسمت تحتانی شکم، درد در قسمت پایین کمر، درد هنگام برقراری روابط زناشویی، تهوع، تب و خونریزی در فواصل عادت ماهیانه‌ها رخ می‌دهد. گاهی عفونت کلامیدیایی دهانه رحم به ناحیه مقعد نیز منتشر میشود.
بیشتر مردان مبتلا نیز بدون علامت هستند ولی برخی از آنها ترشح سفید یا روشن از مجرای ادرار و سوزش هنگام ادرار دارند. مردها همچنین ممکن است دچار سوزش و خارش در نوک مجرای ادرار شوند.
افراد در معرض خطر
خطر ابتلا به کلامیدیا در یک رابطه زناشویی حفاظت نشده در این افراد بیشتر است:
۱٫ دختران و خانم‌های جوان
۲٫ مبتلایان به دیابت یا همان بیماری قند
۳٫ کسانی که وضعیت سلامت عمومی آنها نامناسب است.
۴٫ افرادی که در هوای گرم حضور دارند یا به هر علت دیگری، رطوبت و گرمای ناحیه تناسلی‌شان ممکن است افزایش یابد.
۵٫ خانم‌هایی که از دوش واژینال استفاده می‌کنند.
عوارض عفونت کلامیدیایی
کلامیدیا برخلاف سوزاک که یک بیماری پر سر و صداست، معمولا هیچ علامتی ندارد، ولی عواقب آن خطیرتر از سوزاک است. «اپیدیدیم» یکی از ضمایم بیضه در مردان است. عفونت آن باعث بزرگی و قرمزی کیسه بیضه به همراه درد شدید میشود.
عفونت اپیدیدیم را در اصطلاح پزشکی «اپیدیدیمیت» می‌گویند. شایع‌ترین علت اپیدیدیمیت، ابتلا به عفونت کلامیدیایی است. قطر اپیدیدیم در بعضی نقاط آن، کمتر از یک میلی‌متر است و عفونت ممکن است باعث بسته شدن آن شود. اسپرم از بیضه به‌وسیله اپیدیدیم خارج و از طریق لوله منی وارد منی میشود. اگر مردی در هر دو طرف به اپیدیدیمیت مبتلا شود، بسته شدن دو طرفه اپیدیدیم باعث ناباروری وی خواهد شد. در این مردان با اینکه اندازه بیضه کاملا طبیعی است ولی تعداد اسپرم در مایع منی صفر گزارش میشود. گاهی بعضی از مردان جوان از اینکه تعداد اسپرم در مایع منی‌شان صفر گزارش شده است، تعجب می‌کنند گاهی هم زوجی قبلا صاحب یک فرزند شده‌اند و زمانی که می‌خواهند صاحب فرزند دوم شوند، مرد متوجه میشود که نابارور شده است. یکی از دلایل هر دو مورد، عفونت دو طرفه اپیدیدیم و بسته شدن آن است.
حدود ۷۵ درصد زنان مبتلا به عفونت کلامیدیایی بدون علامت و ۴۰ درصد آنها به بیماری التهابی لگن مبتلا می‌شوند که از عوارض آن دردهای مزمن لگنی و ناباروری است. گاهی یک مرد مبتلا به عفونت کلامیدیایی که کاملا بدون علامت است، عفونت را به همسر خود منتقل می‌کند و با ابتلای همسر، زوج نابارور می‌شوند. مخاط واژن خانم‌ها در مقابل کلامیدیا نسبتا مقاوم ولی مخاط دهانه رحم حساس است و زود گرفتار میشود. زنان مبتلا به عفونت کلامیدیایی ممکن است ترشح مخاطی چرکی از دهانه رحم داشته باشند. گرفتاری لولههای رحمی با کلامیدیا باعث ناباروری زن میشود. ۱۰ تا ۴۰ درصد خانم‌های مبتلا به عفونت کلامیدیا که درمان نمی‌شوند، بعدها به بیماری التهابی لگنی مبتلا خواهند شد.
در بعضی نقاط دنیا ۴۰-۳۰ درصد علت آسیب لولههای رحمی به‌علت عفونت‌های کلامیدیایی اتفاق می‌افتد. خطر بارداری خارج رحمی در زنان مبتلا به بیماری التهابی لگنی ۱۰-۶ برابر افراد عادی است و ۵۰-۴۰ درصد علت بارداری‌های خارج رحمی، بیماری التهابی لگن است. خطر ابتلا به بیماری ایدز در افراد مبتلا به عفونت کلامیدیایی ۵ برابر افراد غیر آلوده خواهد بود. از عوارض دیگر کلامیدیا، عفونت چشم‌هاست اگر دست آلوده به ترشحات حاوی کلامیدیا با چشم تماس پیدا کنند عفونت چشمی «التهاب ملتحمه» ایجاد میشود در صورت عدم درمان، منجر به نابینایی خواهد شد. عفونت کلامیدیایی درمان نشده در خانم‌ها می‌تواند باعث زایمان زودرس شود. عفونت کلامیدیایی دهانه رحم خانم باردار، هنگام زایمان به نوزاد منتقل خواهد شد و چشم، دهان، حلق و دستگاه تنفس نوزاد می‌تواند گرفتار شود.
تشخیص
امروزه در بسیاری از کشورها برنامه‌ای برای غربالگری این عفونت در زنان وجود دارد. با دریافت شرح حال مناسب، می‌توان در خانمی که احتمال عفونت دارد، برای غربالگری اقدام کرد. در سال ۱۳۸۲، ۱۰۵۲ زن ۴۹-۱۵ ساله که به ۵ درمانگاه زنان در شهر تهران مراجعه کرده‌بودند، از نظر وجود عفونت کلامیدیایی بررسی شدند. حدود ۱۲ درصد این تعداد خانم، تست PCR مثبت برای کلامیدیا داشتند. در جامعه‌ای که بیش از ۴ درصد خانم‌های آن به کلامیدیا مبتلا هستند، غربالگری خانم‌ها از نظر وجود عفونت کلامیدیایی، توصیه میشود. امروزه تست‌های بسیار حساسی وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توان بیماری را هم در ترشحات دهانه رحم و هم از طریق ادرار تشخیص داد. در مردان، برای تشخیص، از نمونه‌‌هایی که از داخل مجرای ادرار گرفته شده‌اند، استفاده میشود. بهترین تست تشخیصی هم در مرد و هم در زن استفاده از PCR است. برای درمان عفونت‌های کلامیدیایی، داروهای بسیار موثری وجود دارند.
سوزاک با کلاميديا چه تفاوتي دارد؟
يکي از نکات مهم در مورد اين دو بيماري، همپوشاني علائم آنهاست؛ يعني گاهي آنقدر علائم سوزاک و کلاميديا به هم نزديک مي‌شود که پزشک در تشخيص بيماري به مشکل برمي‌خورد. گاهي نيز فرد همزمان به هر دوي اين بيماري‌ها مبتلا مي‌شود. به همين دليل با مشاهده هر يک از نشانه‌هاي آنها بايد همزمان براي کلاميديا و سوزاک تحت‌درمان قرار بگيرد. دوره کمون (نهفته) اين دو بيماري بين ۲ تا حداکثر ۵ روز طول مي‌کشد. اين عفونت‌ها در آقايان اغلب به‌صورت التهاب و وجود چرک در پيشابراه، تکرر و سوزش ادرار و ترشح زرد مايل به سبز از نوک مجراست. ترشحات در کلاميديا هم بيشتر خاکستري و دودي‌رنگ هستند. علامت اصلي اين ۲ بيماري در خانم‌ها ترشحات واژن است که معمولا اوايل حجمشان کم است و با گذشت زمان افزايش پيدا مي‌کند، اما به‌طور کلي حجم اين ترشحات برخلاف عفونت‌هاي ناشي از تريکوموناس خيلي زياد نيست. رنگ ترشحات واژينال در خانم‌ها نيز مانند ترشحات در آقايان است.
در صورت شک به وجود کلاميديا و سوزاک اگر از ترشحات مجرا در آقايان و واژن و دهانه رحم (در صورت گرفتاري دهانه رحم) در خانم‌ها نمونه‌برداري کنيم و روي آن رنگ‌آميزي گرم انجام دهيم، عامل بيماري سوزاک (ديپلوکوک گرم‌منفي داخل سلولي) را پيدا خواهيم کرد. البته از طريق کشت ترشحات نيز مي‌توان بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت عامل بيماري سوزاک را تشخيص داد، اما کشت کلاميديا دشوار است و صددرصد جواب نمي‌دهد. به همين دليل در سال‌هاي اخير براي تشخيص آن در ترشحات تناسلي از روش‌هاي مولکولي (NAAT) استفاده مي‌شود.
درمان بسيار ساده با آنتي‌بيوتيک
درمان کلاميديا و سوزاک بسيار ساده است و با آنتي‌بيوتيک انجام مي‌شود. سوزاک را مي‌توان با تزريق عضلاني يک دوز ۲۵۰ تا ۵۰۰ ميلي‌گرمي از سفترياکسون يا تزريق اسپکتينومايسين يا مصرف يک قرص سيپروفلوکساسين يا يک قرص افلوکساسين ۴۰۰ يا يک سفيکسيم ۴۰۰ ميلي‌گرمي درمان کرد.
براي درمان کلاميديا نيز معمولا براي ۷ تا ۱۰ روز، هر ۱۲ ساعت يک بار کپسول داکسي‌سايکلين ۱۰۰ ميلي‌گرمي تجويز مي‌شود. علاوه بر اين، مصرف يک گرم (۲ کپسول ۵۰۰ ميلي‌گرمي) آزيترومايسين نيز کلاميديا را درمان مي‌کند. درمان کلاميديا و سوزاک بايد همزمان انجام گيرد و داروها براي شريک جنسي نيز تجويز شوند.
