در طب سنتي، از موادي که از سمت مغز به سوي بيني مي‌آيند، با عنوان «زکام» ياد مي‌شود و موادي که به سوي حلق مي‌آيند نيز با نام «نزله» شناخته مي‌شوند. در اصطلاح عامه مواردي مانند سرماخوردگي‌هاي مکرر، سينوزيت‌ها، ترشحات پشت حلق، آبريزش بيني، آلرژي‌ها و… در اين ۲ قسمت تقسيم‌بندي قرار مي‌گيرند که هر يک علائمي مانند سوزش گلو، اشک‌ريزش، سرخي چشم، خارش گلو و گرفتگي بيني را دارند. مهم‌ترين علامت باليني نزله، خلط پشت گلو است که بيشتر طي شب ترشح مي‌شود. درواقع خيلي از افراد به‌خصوص کودکان، دچار نزله هستند. شايد بپرسيد که اصلا نزله به چه دليل ترشح مي‌شود؟ در پاسخ بايد گفت که تغذيه نامناسب، استرس، بيماري‌ها و… باعث مي‌شوند فضولات و سموم به‌تدريج داخل عضوهاي بدن رسوب کنند، اما اگر عضو توانمند باشد قادر است اين ترشح‌ها را پاکسازي و به شکل‌هاي مختلف از جمله نزله دفع کند.
جالب است بدانيد که مغز بيشترين ميزان توليد نزله را دارد و اگر قوي باشد، مي‌تواند فضولات حاصل از آن را به‌صورت نزله، ترشحات گوش، چربي کف سر، چربي پوست صورت و… دفع کند، اما اگر مغز به دلايل مختلف ضعيف شود اين خلط‌ها دفع نشده و به‌تدريج روي هم فشرده مي‌شوند. علت ۸۰ تا ۹۰ درصد از عفونت‌هاي گوش، گلو و بيني در بزرگسالان و اطفال، نزله است.
در طب سنتي اعتقاد بر اين است که اگر اقدامي براي پيشگيري و درمان زکام و نزله صورت نگيرد، ممکن است اين ۲ بيماري مزمن شوند و عوارضي مانند بيماري‌هاي زنانگي، بيماري‌هاي کبدي و کليوي، ضعف مغز، بيماري‌هاي پوست و مو، بيماري‌هاي ريوي، سردرد، سرگيجه، بيماري‌هاي مفصلي، بيماري‌هاي گوارشي، سوء‌هاضمه و… برجا مي‌گذارند.
با توجه به نوع نزله و زکام و تشخيص پزشک، داروها و غذاهاي مناسب تجويزشده را مصرف کنيد و در رفع علائم و پيگيري درمان کوشا باشيد حتي اگر مدت درمان بيماري‌تان طولاني شود زيرا نزله در طب سنتي ايراني به‌عنوان ام‌الامراض شناخته شده است. فراموش نکنيد که ۷۰ تا ۹۰ درصد از سرماخوردگي‌ها خودبه‌خود برطرف مي‌شوند، بنابراين اگر با روش‌هاي طبيعي بيماري خود را درمان کنيد، دستگاه دفاعي بدنتان قوي‌تر شده و در عفونت‌هاي بعدي سريع‌تر و ساده‌تر از بيماري رها خواهد شد، اما اگر بي‌رويه و بدون نظر پزشک اقدام به مصرف فراوان آنتي‌بيوتيک کنيد به دليل ايجاد مقاومت ميکروبي، بيماري‌تان ديرتر و سخت‌تر بهبود مي‌يابد. علاوه بر اين، عوارض جانبي آنتي‌بيوتيک‌ها و ساير داروهاي شيميايي نيز ممکن است آزارتان بدهد.
توصيه طب سنتي براي پيشگيري و کنترل سرماخوردگي
۱٫ از خوابيدن به پشت در زمان بروز نزله يا زکام خودداري کنيد و صورت خود را روي بالش قرار دهيد.
۲٫ سر و پاي خود را در زمان خوابيدن با کلاه و جوراب بپوشانيد.
۳٫ در طول روز و بعد از غذا و حمام نخوابيد.
۴٫ از قرار گرفتن در معرض هواي سرد به‌خصوص پس از حمام، ورزش، فعاليت بدني، تعريق و مقاربت جنسي خودداري کنيد.
۵٫ از تماس با مواد عطسه‌آور و محرک ابتداي بيماري دوري کنيد.
۶٫ سر خود را همواره گرم نگه داريد.
۷٫ در طول بيماري، کمتر غذا بخوريد.
۸٫ شام‌تان بايد سبک باشد و حداقل ۲ تا ۳ ساعت با خواب فاصله داشته باشد.
۹٫ ابتداي بيماري از رفتن به حمام خودداري کنيد.
۱۰٫ انتهاي بيماري رفتن به حمام گرم مفيد است و باعث دفع مواد زائد از بدن مي‌شود.
۱۱٫ در صورت عود نزله (ايجاد نزله‌هاي مکرر) عرق کردن در حمام باعث کاهش مواد نزله مي‌شود.
۱۲٫ درصورت وجود تب همراه نزله، حمام نرويد.
۱۳٫ عصاره آلوي خيس‌کرده را روزي ۳ بار قرقره کنيد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، غلامرضا کردافشاری افزود: برای درمان سرماخوردگی، بوییدن برخی گیاهان و بخور دادن آنها به درمان سرماخوردگی کمک می کند مثلا بوییدن بوهای سرد مثل نیلوفر، بوییدن صندل سرخ که با سرکه ساییده شده باشد و همچنین بوییدن سبوس جو با سرکه توصیه می شود.
این متخصص طب سنتی گفت: بخور بنفشه، بابونه، خطمی، کاهو و پوست خشخاش توصیه می‌شود و برای تسکین خارش، بوییدن روغن‌های سرد مانند نیلوفر و بنفشه و بوییدن گشنیز تازه یا خشک بهتر است.
کردافشاری افزود: ریختن آب گرم بر جلوی سر و بخور دادن با بخار آب گرم و بوییدن بوهای گرم مثل مرزنجوش و مشک مناسب است. همچنین می‌توان سیاه‌دانه را یک شبانه روز در سرکه خیسانده، سپس سرخ کرده، کوبیده و در پارچه‌ای بسته ببویید.
وی گفت: سیاه‌دانه، بازکننده گرفتگی‌های بینی و سینوس‌ها است و مخصوصاً اگر با سرکه باشد برای زکام مفید است. این درحالی است که تأثیر درمانی سیاه‌دانه در سینوزیت در مقالات طب جدید برابر با آنتی‌بیوتیک بیان شده است.
کردافشاری افزود: خوردن تخم کتان به همراه عسل با کمی فلفل سودمند است و مصرف تخم کتان از دیدگاه طب جدید برای آبریزش بینی آلرژیک مفید اعلام شده است.
وی تصریح کرد: فردی که دچار سرماخوردگی شده باید از مصرف گوشت‌های غلیظ مثل گوشت گاو و گوساله، غذاهای تند، غلیظ، بسیارشور، بسیار ترش، چرب و سرخ کرده، لبنیات، روغن زیاد، نوشیدنی‌ها و غذاهای مولد گاز مثل حبوبات، گردو، پنیرکهنه، سیر و پیاز خام، سبزی‌‌های تند مثل شاهی پرهیز کند.
این متخصص طب سنتی گفت: همچنین مصرف میوه‌های با طبع سرد و تر مثل پرتقال، نارنگی، سالاد و ماست و مخلفات به همراه غذا، آب یخ، قهوه و کاکائو، شیرینی که در قنادی تهیه می‌شود، غذاهای آماده و مانده و کارخانه‌ای باید به حداقل برسد.
کردافشاری افزود: همچنین بیماران که دچار سینوزیت شده اند باید کمتر بخوابند مخصوصاً در روز. همچنین بلافاصله بعد از غذا نخوابند. باید هنگام خوابیدن بالش کوتاه باشد و حتی‌الامکان نباید به پشت بخوابند. بهتر است پیشانی و صورت روی بالش باشد و سر رو به پایین تا ماده از راه بینی خارج شود و به سینه نریزد.