نگاه اول
دکتر امیرعلی سهراب‌پور/ متخصص داخلی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
ابتلا به زردی در بارداری علل مختلفی دارد و مکانیسم‌های مختلفی در بروز آن دخالت دارند. یکی از علل زردی بارداری، ابتلا به یرقان‌هایی است که افراد غیر باردار هم به آن مبتلا می‌شوند. ممكن است یک خانم باردار دچار هپاتیت حاد ویروسی شود. مثلا به دلیل خوردن غذای آلوده، دچار هپاتیت A حاد شود. در این شرایط، زرد می‌شود و بعد از یک دوره یکی، دو هفته‌ای بهبود می‌یابد و خطر مهمی او یا جنین را تهدید نمی‌کند. خانم‌های باردار به‌طور خاص در معرض هپاتیت E هستند. این هپاتیت در غیر باردارها چندان مشکل‌ساز نیست اما در خانم‌های باردار خطرناک محسوب می‌شود. خوشبختانه هپاتیت E در ایران شیوع چندانی ندارد و بیشتر در هند و کشور‌های فقیر دیده می‌شود.
از دیگر علل زردی که در اوایل بارداری بروز می‌کند و با تهوع و استفراغ شدید همراه است و حتی ممكن است خانم بستری شود و سرم دریافت کند، افزایش میزان ترشحات جفت به دلایل نامعلوم در خون مادر است. این نوع زردی به درمان نیاز ندارد و به مرور زمان بهبود می‌یابد.
نوع دیگری از زردی که شدید و خطرناک است، معمولا در خانم‌های چاق یا افرادی که بعد از ۳۰ سالگی باردار می‌شوند یا جنین ۲ قلو دارند دیده می‌شود و اصطلاحا به آن نشانگان مسمومیت بارداری می‌گویند. این نشانگان علایمی دارد که شامل ورم، افزایش فشارخون، دفع پروتئین در ادرار، کاهش پلاکت خون و زردی است. دلیل ابتلا به این نشانگان معلوم نیست اما هم برای مادر هم جنین خطرناک است. تنها درمان آن ختم بارداری است و خوشبختانه چون در ماه آخر رخ می‌دهد و معمولا جنین کامل است، مشکلی پیش نمی‌آید. در موارد نادر، این نشانگان در ماه ۶ یا ۷ رخ می‌دهد که به هر حال کاری جز خارج کردن جنین نمی‌توان انجام داد.
یک نوع مورد نادر دیگر که از جمله علل شناخته شده زردی در بارداری است، کبد چرب حاد بارداری است. مشخص نیست به چه دلیلی در اواخر بارداری و از هفته ۳۵ به بعد در کبد مادر چربی رسوب می‌کند و حالت هپاتیت رخ می‌دهد. این ناراحتی در بارداری‌های اول و به خصوص اگر جنین پسر باشد، اتفاق می‌افتد. از علایم آن می‌توان به تهوع، استفراغ، دل‌درد، تب و زردی اشاره كرد و درمان آن نیز ختم بارداری است.
حالت خفیف و بی‌خطر اما با شیوع بالای دیگر که دلیل زردی مهمان میزگرد هم بوده کلستاز کبدی خانوادگی است. کلستاز به معنی انسداد صفراوی است. در برخی خانواده‌ها خانم‌ها طی بارداری دچار خارش و به ندرت دچار زردی می‌شوند. زمان بروز آن اواسط بارداری است و تا انتها ادامه و با اتمام بارداری فرد بهبود می‌یابد. مصرف قرص‌های ضدبارداری نیز در این افراد می‌تواند ایجاد خارش کند.
نگاه دوم
دکتر اعظم‌السادات موسوی/ متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
در ۶۰ درصد بیماران، علامت دیگری دیده نمی‌شود ولی در ۴۰ درصد بقیه ادرار تیره، روشن شدن رنگ مدفوع یا زردی پوست بدن طی ۴-۲ هفته بعد از شروع خارش خود را نشان می‌دهد. طی بارداری، علایم می‌توانند كم و زیاد شوند ولی معمولا ۴۸-۲۴ ساعت بعد از ختم بارداری، بهبود می‌یابند و فقط در عده کمی تا ۲-۱ هفته بعد از زایمان پایدار می‌مانند. در ۷۰-۶۰ درصد بیماران با بارداری مجدد و در اكثر بیماران با خوردن قرص‌های ضدبارداری، علایم عود می‌كند. معمولا این بیماری برای مادر و جنین عوارض شدید خاصی در پی ندارد و این نوع زردی خطرناک نیست اما به هر حال باید فشار خون مادر و میزان آنزیم‌های کبد او بررسی شود.
بر حسب علت بروز زردی، معمولا درمان‌ها متفاوت است و در موارد خطرناک لازم است بارداری در هر سنی که باشد، خاتمه یابد. برای این خانم که تشخیص کلستاز داده شده، یعنی آنزیم‌های کبدی تا حدی مختل شده اما در حدی نیست که حال عمومی فرد بد شود و برای جنین یا مادر خطرناک باشد. این خانم‌ها باید تحت‌نظر باشند و مرتب سونوگرافی شوند و تا زمانی که مشکلی پیش نیاید، بارداری می‌تواند ادامه یابد.
البته رشد جنین در خانم‌های باردار و مبتلا به زردی کند است و باید مرتب بررسی شود. غیر از این، در کلستاز بارداری مشکل جدی دیگری به وجود نخواهد آمد. داروی خاصی برای درمان این بیماران تجویز نمی‌شود و کنترل‌های دوران بارداری كافی است. اگر شرایط جنین و شرایط لگنی مادر مناسب باشد، این خانم‌ها می‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند اما اگر رشد جنین توقف پیدا کند یا میزان آنزیم‌های کبدی مادر بیش از حد بالا رود، به دلیل مشکلاتی که ممکن است پیش آید، زایمان پیش از موقع به روش سزارین انجام می‌شود.
البته این موضوع برای همه خانم‌ها عمومیت ندارد و فقط در برخی شرایط لازم است زایمان پیش از موعد انجام شود. نوزاد نیز بعد از تولد تحت بررسی قرار می‌گیرد اما نیازی به دریافت دارو ندارد.
