با آزمایشات انجام شده برروی مدفوع ماهی تیلاپیا متوجه شدند که مقدار بسیار زیادی دیوکسین در بدن این ماهی وجود دارد. دیوکسین یکی از سمی ترین مواد بر روی کره زمین بوده و از دلایل مهم بروز سرطان می باشد … خوردن برخی از ماهی ها در دوران بارداری جایز نیست و به دلیل وجود حجم بالای جیوه در ترکیبات آن می تواند سبب نقایص مادرزادی در نوزاد شود، علاوه بر زنان باردار، زنانی که در دوران شیر دهی قرار دارند یا زنانی که کودک زیر دوسال دارند نیز باید از مصرف برخی از ماهی ها خودداری کنند …
احتمالا شما هم هنگام گذر از ماهي‌فروشي‌ها يا فروشگاه‌هاي مواد پروتئيني با تابلوي «ماهي تيلاپيا موجود است» مواجه شده‌ايد. مدتي است كه اين ماهي به بازار ايران وارد شده و حتي استخرهاي پرورش ماهي هم شروع به پرورش تيلاپيا كرده‌اند. شايد يكي از عوامل رواج اين نوع ماهي در بازار ايران قيمت مناسب آن در مقايسه با ديگر ماهي‌ها باشد. اما از آنجايي كه از قديم گفته‌اند هيچ ارزاني بي‌سبب نيست، ما درمورد درستي و نادرستي اين شايعه (ضررهاي ماهي تيلاپيا) با متخصص تغذيه و كارشناس ارشد شيلات گفت‌و‌گو كرده‌ايم كه شما در ادامه اين مطلب مي‌خوانيد.
آيا تيلاپيا ضرر دارد؟
ماهي تيلاپيا در بسياري از كشورهاي آسيا، آفريقا و ایالات‌متحده پرورش مي‌يابد. اين ماهي نسبت به ساير ماهي‌ها قيمت پاييني دارد و به سبب سهولت مصرف، طرفداران بسياري دارد. تيلاپيا مثل بسياري ديگر از ماهي‌ها تيغ‌هاي آزاردهنده ندارد و گوشت آن به راحتي فيله و پخته مي‌شود اما در سال ۲۰۰۸، متخصصان دانشكده پزشكي دانشگاه «ويك فارست» گزارشي از يك تحقيق منتشر كردند كه خبر از مضرات ماهي تيلاپيا مي‌داد. تيلاپيا ميزان بالايي امگا ۶ دارد. اين نوع اسيد چرب مزايايي براي ترميم بافت‌هاي آسيب‌ديده بدن دارد اما در عين حال مصرف بيش از اندازه‌اش هم خطرات بسياري مثل اختلالات مغزي به دنبال دارد و درواقع در اين نوع ماهي ميزان اسيد چرب امگا ۳ از امگا ۶ بسيار كمتر است.
دكتر خديجه رحماني، متخصص تغذيه در مورد نسبت اين دو نوع اسيد چرب در دو ماهي تيلاپيا و سالمون به سيب سبز مي‌گويد: به‌طور معمول اسيد چرب امگا ۳ بايد بيشتر از اسيد چرب امگا ۶ باشد. به‌طور مثال نسبت امگا ۳ به امگا ۶ موجود در ماهي سالمون ۱۰برابر همين اسيدهاي چرب در ماهي تيلاپياست و همين نسبت به خوبي ارزش‌هاي غذايي اين نوع ماهي را مشخص مي‌كند. در ۳۰۰ گرم ماهي تيلاپيا، ۶۷ ميلي گرم امگا ۳، ۸۴ ميلي‌گرم امگا۶ و ۱۶ ميلي گرم كلسترول وجود دارد و همين آمار مي‌تواند به شما نشان دهد كه اين ماهي علاوه بر امگا۶، داراي ميزان بالايي كلسترول هم هست.
تيلاپيا دستپخت چيني‌ها
تيلاپيا نياز اكسيژني كمي دارد و داراي هزينه توليد پايين است. ضمن اینكه اين ماهي قابليت رشد و تكثير خيلي سريع داشته و به علت نزديك بودن طعم آن به طعم مرغ، خيلي زود طرفداران بسياري پيدا کرده‌است.
اوايل ورود ماهي تيلاپيا به ايران، اين ماهي مثل بسياري اجناس ديگر بازار از چين وارد مي‌شد. طي گزارش منتشرشده توسط فاكس نيوز اين ماهي‌ها در كشور چين در محيط نامناسب آلوده به پسماندهاي صنعتي پرورش يافته و با وجود اين شرايط به بازار مواد غذايي ديگر كشورها وارد مي‌شدند.
در اين گزارش آمده است كه تيلاپياي چيني در استخرهاي آب حاوي آنتي‌بيوتيك و هورمون پرورش مي‌يابد و از زباله، مواد بي‌ارزش و بعضا آلوده براي تغذيه‌شان استفاده مي‌شود و مقادير بالاي هورمون مي‌تواند اختلالات زيادي براي نوجوانان در دوره بلوغ به وجود آورد.
دكتر خديجه رحماني، متخصص تغذيه در مورد اين موضوع نظر خاصي ارائه نمي‌كند چراكه به نظر مي‌رسد سازمان‌هاي مرتبط همچون سازمان كنترل غذا و دارو و وزارت بازرگاني نسبت به اين موضوع نظارت كافي داشته باشند.
كارشناسان چه مي‌گويند؟
عيسي گلشاهي، مديركل دفتر توسعه بازار شيلات در مورد واردات ماهي تيلاپيا مي‌گويد: «واردات اين نوع ماهي به شيوه خاصی انجام مي‌شود و سازمان‌هاي دامپزشكي و شيلات بر ورود اين ماهي‌ها به بازار نظارت مي‌كنند. توليد و پرورش اين ماهي در كشور چين و ديگر كشورهاي توليدكننده با استانداردهاي بهداشتي صورت مي‌گيرد و پرورش‌دهندگان اين ماهي براي صادرات آن به ديگر كشورها ملزم به رعايت استانداردهاي سازمان غذا و داروي كشورهاي اروپايي و ایالات‌متحده هستند.
در مورد واردات اين ماهي به ايران هم بازديدهاي فني دقيقي انجام شده و توسط سازمان دامپزشكي گواهي‌هاي بهداشتي اعطا شده است. نمايندگان ولي فقيه در وزارت جهاد كشاورزي از مراحل پرورش بازديد مي‌كنند و هيچ يك از موارد شايعه‌شده درخصوص آلودگي محيطي و تغذيه نامناسب اين ماهي‌ها تاييد نمي‌شود. اين موضوع فقط يك شايعه براي تشويش اذهان عمومي و جلب‌توجه افكار مردم به سمت مواد پروتئيني ديگر است.» در حال حاضر در مناطق گرمسيري كشورمان امكان توليد ماهي تيلاپيا وجود دارد اما با توجه به هزينه‌هاي پرورش و روند توليد، واردات اين ماهي‌ها به قوت خود باقي است و فرآوري، بسته‌بندي، توزيع و فروش اين محصولات در كشور ما به نظر به‌صرفه‌تر مي‌رسد.
پرورشي بخوريم يا دريايي؟
بهزاد سعيدپور، كارشناس محيط زيست دريايي و عضو هيات علمي دانشگاه محيط زيست، درخصوص استفاده از كودهاي حيواني در روند پرورش ماهي تيلاپيا به سيب سبز مي‌گويد: «اين كار در روند توليد اكثر ماهي‌ها در همه جاي دنيا صورت مي‌گيرد و منع خاصي وجود ندارد. حتي به صورت طبيعي در رودخانه‌ها هم اين اتفاق مي‌افتد و اين موضوع باعث آلودگي خاصي نمي‌شود چراكه اين مواد شرايط لازم براي گسترش جمعيت پلانكتون و فيتوپلانکتون‌‌ها (جلبك‌هاي تك‌سلولي) را فراهم مي‌كنند و پيش از تيلاپيا در مورد قزل‌آلاي پرورشي يا كپور هم اين كار صورت مي‌گرفت.»
دكتر خديجه رحماني، متخصص تغذيه در مورد ماهي‌هاي پرورشي و دريايي مي‌گويد: «تغذيه دريايي ماهي‌ها از موجودات ريزتر در محيط دريا، بسيار بهتر از ماهي‌هاي پرورشي است و توصيه مي‌كنيم ماهي‌هاي دريايي را در اولويت قرار دهيد، اما در نظر داشته باشيد كه نسبت به اندازه ماهي‌ها حساس باشيد چراكه هر چه جثه ماهي بزرگ‌تر و سن ماهي بالاتر باشد امكان وجود مقدار بالاي جيوه در بدن آن بيشتر است، به همين دليل توصيه مي‌كنيم كه ماهي‌هاي كوچك‌تر را به صورت تازه و بدون مواد نگهدارنده مصرف كنيد.» تا حد امكان از سلامت پرورش ماهي اطمينان حاصل كنيد چراكه ماهي‌ها با موادی که پرورش مي‌يابند، بزرگ مي‌شوند و با همان مواد هم بر سر سفره‌هاي ما مي‌آيند.
چه ماهي‌هايي را جايگزين كنيم؟
در شرايط فعلي كشور ما كه سرانه مصرف ماهي پايين است و ذائقه بسياري از خانواده‌ها با غذاهاي دريايي همخواني ندارد، ورود ماهي تيلاپيا اتفاق خوبي به حساب مي‌آید. بااينكه ماهي تنها منبع يد به‌حساب مي‌آيد بسياري از خانواده‌ها بر اساس آيين‌هاي سنتي به‌جز شب يلدا و شب عيد، گوشت ماهي را در برنامه غذايي‌شان نمي‌گنجانند و خودشان را درگير بوي عجيب و تيغ‌هاي آزاردهنده‌اش نمي‌كنند اما با وجود سهولت مصرف اين نوع ماهي، دكتر رحماني، متخصص تغذيه توصيه مي‌كند كه اين ماهي را به‌طور مداوم مصرف نكنيد و در گروه غذايي دريايي‌تان تنوع و گوناگوني به‌وجود بياوريد و خانم‌هاي باردار، شيرده و كودكان از مصرف زياد اين ماهي خودداري كنند.
ميزان مصرف ماهي يك فرد بالغ به‌طور متوسط يك يا دو بار در هفته است و اين دفعات را ميان ماهي‌هاي مختلف مثل ماهي قزل‌آلا، سفيد، سالمون و تن تقسيم كنيد. در مصرف ماهي تيلاپيا احتياط لازم به خرج دهيد چراكه مصرف بيش از اندازه امگا ۶ باعث بيماري‌هاي قلبي و عروقي، بيماري‌هاي التهابي مثل آرتريت، آسم و آلرژي، بيماري‌هاي خودايمني مثل لوپوس مي‌شود. اين بيماري‌ها طيف گسترده‌اي دارند و بايد در مصرف اين نوع از اسيد چرب جانب احتياط را در نظر بگيريد.
اصل تنوع را فراموش نكنيد
متخصصان تغذيه می‌گویند ماهي سالمون، كولي، ساردين، قزل‌آلاي رنگين كماني و تن داراي امگا ۳ بيشتري نسبت به تيلاپياهستند، در برنامه غذايي خود بهره ببريد. آنها هيچ يك از ماهي‌ها را حذف نمي‌كنند اما نسبت به ميزان مصرف هشدارهاي لازم را ارائه مي‌كنند.
هرماهی کنسروی تن نیست
از آنجايي كه ماهي نسبت به ساير جانشينان گوشت قرمز، پروتئين زودهضمي دارد و چربي‌هاي ضروري آن براي بدن مفيد است، بهتر است مواردي را براي درست انتخاب كردن در نظر بگيريد. توصيه متخصصان تغذيه اين است كه ترجيحا ماهي را به صورت تازه مصرف كنيد، اما اگر سراغ كنسروها رفتيد، دور اين غلط مصطلح را خط بكشيد كه هر ماهي كنسروي، ماهي تن است. اين روزها انواع ماهي‌ها مثل سالمون، تن و حتي تيلاپيا در كنسروها بسته‌بندي مي‌شوند.
با ماهی ویتامین C مصرف کنید
ماهي‌هايي كه چرب هستند، بايد به‌صورت تازه ميل شوند و ترجيحا آنها را به مدت طولاني در فريزر نگهداري نكنيد، علاوه بر اینكه ماهي‌هاي چرب نسبت به حرارت و نحوه پخت‌وپز حساس هستند.
ما به شما پيشنهاد مي‌كنيم كه از روش بخارپز يا كبابي براي صرف اين ماده پروتئيني استفاده كنيد، ضمن آنكه مصرف مواد غذايي حاوي آهن‌همراه ويتامين C مي‌تواند به جذب آن كمك فراواني كند. براي اين منظور مي‌توانيد به همراه ماهي كمي آبليمو يا آب نارنج مصرف كنيد تا آهن آن به‌طور كامل جذب بدن‌تان شود.
درخوراک‌تان تعادل ایجاد کنید
ماهي تيلاپيا هم مثل ماهي‌هاي ديگر طبع سرد دارد، پس بهتر است در انتخاب مواد غذايي كه همراه آن ميل مي‌كنيد دقت داشته باشيد. متخصصان تغذيه پيشنهاد مي‌كنند كه با استفاده از ادويه‌هايي مثل زيره، دارچين و زنجبيل كه طبع گرم دارند ماهي را مزه‌دار كنيد و به اين وسيله يك تعادل طبيعي به‌وجود آوريد.
منبع خبر : bartarinha
