انسداد راه هوایی در افراد هوشیار اغلب هنگام خوردن رخ می‌دهد. کودکان و شیرخواران ممکن است با همه جور شیئی دچار خفگی شوند. خوراکی‌هایی چون پسته، بادام، فندق، حبه انگور، آب نبات و… اغلب به علت شکل خاص خود باعث مشکل می‌شوند. البته غیر از غذا، چیزهای غیرخوراکی دیگری چون مهره، تیله، سکه، قطعات اسباب‌بازی و… نیز می‌توانند باعث خفگی شوند.
هنگامی که راه هوایی کاملاً بسته شده باشد، مصدوم قادر به صحبت کردن، نفس کشیدن و سرفه کردن نیست و به طور غریزی تقلا می‌کند، گردنش را می‌گیرد، هراسان و نگران است و رنگ صورتش کبود می‌شود که به آن «زجر تنفسی» می‌گویند.
در این هنگام بهترین اقدام برای خارج کردن جسم خارجی انجام فوری مراحل زیر است:
ـ مصدوم را از نظر پاسخ‌دهی بررسی کنید: فردی که نتواند حرف بزند یا سرفه کند و گردنش را با دستانش سفت بگیرد، راه تنفسی او کاملاً مسدود شده است.
ـ تشویق به سرفه کردن: سرفه کردن با افزایش فشار داخل قفسه سینه می‌تواند منجر به خروج جسم خارجی شود. اگر این روش جواب نداد، به مرحله بعد بروید.
ـ ضربه به پشت: پشت مصدوم بایستید و فرد را تا جایی که امکان دارد به سمت پایین خم کنید و با کف دست بین دو کتف او تا ۶ بار ضربه بزنید. ضربه باید رانشی و به حد کافی محکم باشد تا بتواند جسم خارجی را به بیرون پرتاب کند. در این حال دهان مصدوم را بررسی کنید و از خروج جسم خارجی مطمئن شوید. اگر جسم خارجی بیرون نیامده بود، باید از مانور وارد آوردن فشار به شکم استفاده کنید. به این مانور «هایم لیش» گویند.
مانور هایم‌لیش (Heimlich)
پشت مصدوم بایستید. دست مشت کرده خود را روی شکم (بین ناف و استخوان جناغ سینه) او قرار دهید، دست دیگرتان را روی دست مشت شده قرار دهید و با یک فشار سریع دستتان را به سمت داخل و بالا وارد کنید. این عمل را ۶ تا ۸ بار تکرار کنید. به خاطر داشته باشید دست خود را در محل صحیح قرار دهید تا احتمال آسیب به اعضای داخلی شکم یا احتمال استفراغ در اثر فشار معده کاهش یابد.
این مانور برای کودکان زیر یک سال، زنان باردار و افراد چاق ممنوعیت دارد. برای این افراد به جای ضربه به شکم، با احتیاط به قفسه سینه‌شان ضربه و فشار ناگهانی وارد کنید.
پس از انجام مانور، دوباره دهان مصدوم را بررسی کنید. اگر جسم خارجی نمایان بود، آن را با انگشت محکم بگیرید و بیرون بکشید. اگر مصدوم بیهوش شد و جسم خارج نشد، بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید.
اگر نوزاد یا شیرخوار کوچکی را دیدید که می‌خواهد گریه کند ولی نمی‌تواند و رنگ صورتش کبود شده است، به بسته بودن راه تنفسی او مشکوک شوید. شیرخوار را روی بازو یا ران پای خود به صورت خوابانده و روی شکم به گونه‌ای که سر او کاملاً به طرف پایین باشد، قرار دهید. با کف دست به آرامی ۵ بار بین دو کتف او ضربه بزنید.
اگر حالت خفگی برطرف نشد، نوزاد را به پشت روی پای خود بخوابانید و در حالی که سر او به طرف پایین باشد دو انگشت خود را درست در زیر خط فرضی که نوک سینه‌ها را به هم وصل می‌کند، قرار دهید. این ناحیه را ۵ بار فشار دهید و سپس داخل دهان را نگاه کنید. اگر خفگی برطرف نشد، فوراً نوزاد یا شیرخوار را به بیمارستان برسانید.
چطور از خفگی کودکان هنگام غذا خوردن پیشگیری کنیم؟
فهرست طویلی از غذاهای روزمره وجود دارند که ممکن است باعث ایجاد خفگی در کودکان کم سن و سال شوند. این توصیه‌ها به شما کمک می‌کند تا از خفگی ناشی از غذا خوردن در میان نوزادان و نوپایان جلوگیری کنید:
* به کودکتان بیاموزید هنگام غذا خوردن آرام بنشیند و غذا را کاملاً بجود و بعد ببلعد.
* نگذارید کودک در حالی که غذا، آدامس یا آب‌نبات درون دهانش است، بازی کند، بدود یا سوار ماشین شود.
* با دقت برچسب مواد غذایی را از لحاظ اطلاعات در مورد خطر خفگی بخوانید.
* به کودکان کم سن مواد غذایی را که سفت هستند و سطح صافی دارند و ممکن است به راحتی وارد نای (راه تنفسی) شوند، ندهید، غذاهایی مانند تخمه و آجیل.
* غذاهای نرمی که ممکن است به گلوی کودک بپرند، باید به قطعات کوچک بریده شوند، مثل میوه و سبزی خام.
"از غذا دادن به کودک در حالت درازکش خودداری کنید، زیرا احتمال لیز خوردن غذا و گیر کردن آن در گلو در حالت درازکش زیاد است"
* در هنگام غذا خوردن، کودکان را تنها نگذارید، زیرا ممکن است به دلایل مختلف، غذا در گلوی کودک گیر کند و به کمک احتیاج داشته باشد.
* استفاده از آب‌نبات‌های مکیدنی سفت و آجیل با پوست برای کودکان بسیار خطرناک است. توصیه می‌شود ابتدا شکلات را خرد و آجیل را مغز و خرد کرده و سپس به کودک بدهید.
* از خنداندن بچه‌ها در حین خوردن و آشامیدن به پرهیزید. صحبت کردن، گریه کردن، خندیدن، سرفه و … در حین غذا خوردن عواملی هستند که ممکن است زمینه ساز گیر کردن غذا در حلق و خفگی کودک شوند.
