کودک یک ساله واژگان محدودی مانند مامان، بابا و دادا را بخوبی ادا می کند. در این سن، آنچه از بیشترین اهمیت برخوردار است، واکنش کودکتان نسبت به سخنان دیگران است. آیا او می‌تواند صدای پدر و مادرش را تشخیص دهد؟ آیا نسبت به اسم خودش واکنش نشان می‌دهد؟ هنگامی‌که می‌گویید «بالا»، دستش را بالا می‌برد؟ آیا نسبت به سروصداهایی مانند صدای جاروبرقی یا بوق اتومبیل واکنش نشان می‌دهد؟ آیا هنگامی‌که دیگران درحال خندیدن هستند می‌خندد؟ آیا هنگامی‌که به او لبخند می‌زنند، واکنش نشان می‌دهد؟ اگر نه، حتما به پزشک فرزندتان مراجعه کنید.
کودک از ۱ سالگی تا ۱۸ ماهگی به خوبی درک و حس می‌کند اما کلمات اندکی برای بیان در اختیار دارد. در این مرحله تمام کوشش کودک صرف راه رفتن می‌شود و برای فهماندن مقصود خود از سه یا چهار کلمه استفاده می‌کند.
در طول این یک سال متوجه خواهید شد که کودک برخی از کلمات تک‌واژه‌ای را ادا می‌کند. او کم‌کم مسیرهای ساده مانند «بینی‌ات کجاست؟» را دنبال خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای پیشرفت زبان و تقویت فن بیان کودک، صحبت کردن با اوست. ۹۰ درصد کودکان، کلمات را ازطریق تکرار و تقلید از والدین و اطرافیان‌شان می‌آموزند. برای فرزندتان کتاب بخوانید و با او گفت‌وگو کنید. به او بگویید: «این چیست؟ یک سگ! سگ چه کار می‌کند؟ می‌دود!» تا حد امکان با آنها ارتباط برقرار کنید و آنها را با واژگان مختلف آشنا کنید.
رشد زبان گفتاری کودک
تولد تا سه ماهگی
در این سن‌ها کودک هر وقت شاد و راضی است به آرامی غان و غون می‌کند و صداهایی را از خود درمی‌آورد. این شکل صداها معمولاً تک‌مصوتی یعنی حروفی صدادار و تک‌صدایی و چیزی مثل «آه‌ه» است.
دو تا سه ماهگی
بین دو تا سه ماهگی، کودک در موقعیت‌های مختلف و به شکل‌های متفاوتی گریه می‌کند. این گریه کردن در واقع نوعی حرف زدن با شماست. هرچه کودکتان را بهتر و بیشتر می‌شناسید ممکن است بتوانید برای مثال گریهٔ ناشی از گرسنگی او را از گریهٔ ناشی از خستگی‌اش تشخیص دهید.
سه تا چهار ماهگی
در این سن کودک بیشتر حروف صدادار را به زبان می‌آورد، اما غان و غون او کمی پیچیده‌تر شده است و صداهای متنوع‌تری ایجاد می‌کند. او شروع به قات و قوت کرده و صداهایی مثل «ممَ» یا «ببَ» ایجاد می‌کند.
پنج تا شش ماهگی
کودک با بالا و پایین بردن صدایش، روی تن صدا کار می‌کند و اغلب این کار را در پاسخ به حالات صورت شما یا کودکانه صحبت کردنتان انجام می‌دهد. اگر کودکتان تا شش ماهگی آواهای گفتاری ایجاد نمی‌کند، بهتر است با پزشک او صحبت کنید.
هفت تا ۱۲ ماهگی
در این سن کودک شروع به حرفهای نامفهوم با تنوعی بیشتر و گوناگون‌تر با آواهای ترکیبی جدید و زیر و بم کردن صدایش می‌کند. او سعی خواهد کرد حرف زدن شما را با اصطلاحاتی شبیه «بَ با بَ» یا «دی دی دا» تقلید کند. او وانمود به حرف زدن و مکالمهٔ نوبتی با شما می‌کند. اگر کودکتان تا هفت ماهگی آواهای گفتاری ایجاد نمی‌کند، بد نیست با پزشکش در این رابطه صحبت کنید.
۱۲ ماهگی یا یک سالگی
در این سن که در حدود همان یک سالگی کودک است، کودکتان ممکن است بالاخره اولین کلمه‌اش را به زبان آورد. او احتمالاً یک یا چند واژهٔ دیگر را هم آن‌قدر خوب می‌داند که بتواند از آنها استفاده کند.
۱۴ ماهگی
کودک در این سن از آهنگ صدا یعنی زیر و بم کردن صدایش استفاده می‌کند مثلاً در پایان یک پرسش صدایش را بالاتر می‌برد و از حرکات دست برای تکمیل صحبت‌هایش استفاده می‌کند. اگر کودک شما تا ۱۵ ماهگی هیچ کلمه‌ای را به زبان نیاورد، بهتر است با پزشک کودکتان در این مورد صحبت کنید.
۱۶ ماهگی
کودکتان در این سن بیشتر اوقات با کسی صحبت می‌کند، اما نه اینکه بدون مخاطب خاصی حرف بزند. او شما را «مامان» صدا می‌زند تا توجهتان را جلب می‌کند و برای گفتن بله و خیر سرش را به بالا و پایین تکان می‌دهد. بسیاری از حروف بی‌صدا مثل «ت، دال، نون، واو و ه» را نیز به زبان می‌آورد.
۱۸ ماهگی
کودک حالا واژه‌نامه‌ای متشکل از ۱۰ تا ۲۰ لغت دارد که شامل اسم‌ها مثل «مامان»، فعل‌ها مثل «خوردن» و صفت‌ها مثل «سرد» است. همچنین امکان دارد کودکتان از عبارات و جمله‌‌هایی معمولی برای درخواست کردن آب یا غذا استفاده کند.
۱۸ تا ۲۴ ماهگی
بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی یا همان دو سالگی، کودکان ممکن است برای اهداف جدیدتر عبارات و جمله‌های دو کلمه‌ای مثل «بابا بیرون» یا «شیر دوست» می‌سازند.
۲۴ ماهگی یا دو سالگی
کودکتان در این سن، بین ۵۰ تا ۱۰۰ کلمه را می‌داند. همچنین از جملات دو یا سه کلمه‌ای و ضمایر شخصی مثل «من افتاد» یا «من رفت مدرسه» نیز استفاده می‌کند.
دو تا سه سالگی
در این سن‌ها کودک می‌تواند دربارهٔ چیزی در محیط یعنی چیزی که تازه اتفاق افتاده است گفت‌وگوی ساده‌ای انجام دهد و اغلب سؤالات ساده‌ای می‌پرسد. از عبارات سه کلمه‌ای به جملات شش کلمه‌ای می‌رسد و واژه‌نامهٔ او به ۲۰۰ تا ۳۰۰ کلمه خواهد رسید که شامل فعل‌های زیادی است. او از فعل‌های گذشته استفاده می‌کند و کلمات را جمع می‌بندد، همچنین ضمایر را درست استفاده می‌کند.
به یاد داشته باشید اگر کودک دو یا سه سالهٔ شما به جای پاسخ به سؤالاتتان گاهی سؤالات شما را به عنوان بخشی از جواب تکرار می‌کند جای نگرانی نیست، اما اگر همیشه سؤال شما را تکرار می‌کند، بهتر است با پزشکش مشورت کنید، زیرا این موضوع می‌تواند نشانهٔ اولیهٔ تأخیر در رشد اجتماعی یا زبانی باشد.
سه تا چهار سالگی
در سن سه تا چهار سالگی اغلب کلمات مورد علاقهٔ کودک شامل «چرا»، «چی» و «کی» است. او حالا می‌تواند زمان را درک کند و اگر شما خارج از اتاق باشید، می‌تواند به شما بگوید در نبود شما درون اتاق چه اتفاقاتی افتاده است.
یک نکتهٔ مهم این است که شاید فرزند شما هنگام صحبت کردن، کلماتش را بسیار هیجان‌زده بیان کند و به نظر برسد که لکنت زبان دارد که این اتفاقی کاملاً طبیعی است، اما اگر این حالت بیشتر از شش ماه ادامه پیدا کند یا اگر او درحالی‌که سعی می‌کند کلمات را ادا کند، به سختی یا با تغییر شکل فکش را حرکت می‌دهد، از پزشک کودکتان بخواهید تا شما را به یک گفتاردرمان معرفی کند.
چهار تا پنج سالگی
در این سن کودک به راحتی ارتباط برقرار می‌کند و با نگاه کردن به تصاویر می‌تواند یک داستان ساده بگوید، می‌تواند از چهار تا پنج جمله برای توصیف یک عکس استفاده کند و اکثر نکات دستور زبان را به درستی رعایت کند. همچنین او می‌تواند از کلمات دستوری در جمله‌هایش استفاده کند و بیشتر کلمات را صحیح تلفظ می‌کند، اما ممکن است هنوز هم با تلفظ بعضی از حروف مانند «سین، شین، ر، ز، ت و چ» مشکل داشته باشد.
شش تا هفت سالگی
کودک در این سن می‌تواند توضیح دهد که چگونه دو وسیله یکسان یا با یکدیگر متفاوت هستند. همچنین می‌تواند بدون استفاده از تصاویر، یک داستان یا یک اتفاق را توضیح دهد و مکالمات و رویدادهای گذشته را نیز تعریف کند و از اسم‌های جمع نیز استفاده کند.
هشت سالگی
کودک در سن هشت سالگی به تمامی آواهای گفتاری و همچنین تنظیمات زیر و بم کردن و حجم صدا تسلط دارد. همچنین تمامی قواعد جملات پیچیده و ترکیبی را به درستی استفاده می‌کند و قادر به گفت‌وگو با یک بزرگسال است.
