آفلاتوکسین‌ها (B1، B2، G1، G2) مواد سمی یا مایکوتوکسین‌هایی هستند که از انواع قارچی که در طبیعت وجود دارند، تولید می‌شوند. آفلاتوکسین‌ها بار اقتصادی قابل توجهی تحمیل می‌کنند و حدود ۲۵ درصد غذاهای جهان با این سم از بین می‌رود. آفلاتوکسین در محصولات زیادی از جمله شیر وجود دارد اما آیا وجود آفلاتوکسین در شیر خطرناک است؟
چند روز پیش ویدیویی از یک گفت و گو در شبکه سه سیما منتشر شد که در آن از آلودگی شیرهای پاستوریزه گفته شد و مجری برنامه هم از مردم خواست فعلا شیر نخورند. با این حال ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت نظر دیگری دارد و با تاکید بر اینکه مردم مصرف شیر را از سبد غذایی خود حذف نکنند، می گوید:« اینکه لبنیات حاوی آفلاتوکسین باشد، اجتناب ناپذیر است و همیشه و همه جا موجود بوده و هست و قاعدتا آفلاتوکسین در شیر غیر پاستوریزه به دلیل عدم کنترل بیشتر است. حتی در کشورهای اروپایی که سختگیرانه‌ترین کدکس‌ها را دارند هم آفلاتوکسین در لبنیات وجود دارد. باید توجه داشت میانگین این سم حدود ۵۰ تا ۶۰ نانوگرم در لیتر در تمام شیرهای کشور است.»
معاون کل وزارت در تشریح این موضوع به وبدا می گوید: «اگر مقیاس، کدکس اروپا باشد، خود عدد تقریبا بالاست چون عدد کدکس اروپا ۵۰ نانوگرم در لیتر است. اگر کدکس ایران باشد حدود ۱۰۰ است که قابل قبول و اگر کدکس آمریکا باشد که میزان آن ۵۰۰ نانوگرم است، با این معیار، تقریبا تمام نمونه‌ها قابل قبول هستند. بررسی ۵۰ مطالعه در ایران در چند سال اخیر نشان می‌دهد در طی ۱۰ سال گذشته میزان این سم در شیر رو به کاهش است. اگرچه هنوز با میزانی که با محصولات کشورهای اروپایی است قابل مقایسه نیست و حداقل ۳۰ تا ۴۰ نانو گرم در لیتر بیشتر است. »
حریرچی با بیان این که با توجه به ارزیابی خطر باید به قضاوت این موضوع نشست، می گوید:« همین امروز هم میزان مصرف شیر در جامعه ما پایین است و مصرف شیر در مقایسه با کشورهای اروپایی شاید یک چهارم باشد و به مردم توصیه می‌کنیم که مصرف شیر را از سبد غذایی خود حذف نکنند و نکته دیگر این که خطر جدی این ماده با دوز ۳و نیم میلی‌گرم به ازای وزن مصرف کننده دیده شده که بسیار بعید است به این میزان از دوز در بدن فرد برسد. سرطان کبد اولیه در ایران عمدتا ناشی از سیروز هپاتیت مزمن است و سرطان ناشی از آفلاتوکسین نادر است. حتی ابتلا به سرطان اولیه کبد هم در ایران در سال‌های اخیر رو به کاهش است.»
خطرات قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین به مدت طولانی
آفلاتوکسیکوز بیماری است که در اثر مصرف مقادیر زیاد آفلاتوکسین ایجاد می‌شود. در مقادیر کم مصرف معمولا علائم دیداری ندارد و به همین دلیل ممکن است متوجه مشکل نشوید. با این حال، غلظت بالای آفلاتوکسین‌ها یا قرار گرفتن در معرض آن به مدت طولانی می‌تواند در گاو گوسفند علائمی ایجاد کند.
قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین به مدت طولانی مشکلات جدی سلامت ایجاد می‌کند.
آفلاتوکسین سرطان‌زای قوی است و ممکن است روی تمام اندام‌ها تاثیر بگذارد و به ویژه بر کبد و کلیه‌ها اثر داشته باشد. آفلاتوکسین B1 در انسان سرطان‌زا شناخته شده است.
آفلاتوکسین در باکتری‌ها جهش‌زاست و پتاسیل ایجاد نقص هنگام تولد را در کودکان دارد.
آفلاتوکسین باعث سرکوب سیستم ایمنی می‌شود بنابراین ممکن است مقاومت در برابر عوامل عفونی مانند سل یا اچ آی وی را کاهش دهد.
مسمومیت حاد با آفلاتوکسین کشنده است!
دوزهای زیاد آفلاتوکسین منجر به مسمومیت حاد می‌شود که تهدید کننده زندگی است. زیرا به کبد آسیب می‌رساند. بزرگسالان بیشتر از کودکان این سم را تحمل می‌کنند. مصرف مواد غذایی حاوی غلظت آفلاتوکسین ۱ میلی گرم بر کیلوگرم یا بالاتر باعث آفلاتوکسیکوز می‌شود. تخمین زده می‌شود هنگامی که آفلاتوکسین در طی یک دوره ۱ تا ۳ هفته‌ای به مقدار ۲۰ تا ۱۲۰ میکروگرم بر کیلوگرم وزن بدن مصرف شود به طور بالقوه می‌تواند کشنده باشد.
آیا گرما آفلاتوکسین را از بین می‌برد؟
گرما و پخت و پز زیر فشار حدود ۷۰ درصد می‌تواند سم موجود در برنج را در مقایسه با فشار اتمسفر که تنها ۵۰ درصد از سم را از بین می‌برد، موثر باشد. از بین بردن کامل آفلاتوکسین در محصولات کشاورزی بسیار بعید است. آنها در مواد غذایی پایدار هستند و در مراحل معمول پخت و پز مقاوم در برابر تخریب هستند. بنابراین توصیه این است که مقادیر موجود در محصولات زراعی و غذایی را باید به کمتر حد ممکن کاهش داد.
آفلاتوکسین در شیر چقدر خطرناک است؟
شایع‌ترین علت آلودگی آفلاتوکسین برای محصولات زراعی است اما شیر نیز منبع مهم آفلاتوکسین در زنجیره غذایی انسان است. اما متاسفانه میزان این آلودگی اغلب درست مشخص نمی‌شود. اما علائم مسمومیت با آفلاتوکسین اغلب ناشناخته است و نمی‌توان صراحتا علائم مشخصی پیدا کرد.
منبع خبر : برگرفته از ninisite
