لب شکری شدن کودکان نوعی ناهنجاری است که به صورت مادرزادی ایجاد می شود و ناشی از رشد غیر طبیعی صورت در طی دوران بارداری می باشد.
نتایجی که از تحقیقات انجام شده بدست آمده است به این موضوع اشاره می کند که عواملی چون عوامل محیطی، روانی، هیجانی ، ارثی و … از عوامل مهم برای ایجاد شکاف لب و کام در کودکان می باشند.
شکاف لب و کام چیست؟
شکاف لب و کام به منظور وجود فضای غیر طبیعی در لب بالا می باشد.
عامل ارثی در لب شکری شدن کودکان
طی پژوهش ها و تحقیقات صورت گرفته ، محققان به این نتیجه رسیده اند که در حدود ۳۳ % تا ۳۶ % از موارد عارضه شکاف لب موروثی می باشد .
عوامل محیطی در لب شکری شدن کودکان
طی تحقیقات انجام شده، بیماری های عفونی مادر، اختلال های هورمونی، دارو ها، ویتامین ها، سیگار کشیدن مادر در زمان حاملگی و … عواملی هستند که در لب شکری شدن کودکان تاثیر دارند.
عوامل روانی در لب شکری شدن کودکان
عوامل روانی و هیجانی جزو عواملی هستند که در لب شکر شدن تاثیر گذار هستند.
جلوگیری از لب شکری شدن جنین
برخی مواقع سهل انگاری های مادر موجب بروز این مشکل می شود، زمانی که مادران در طی بارداری از دارو های ضد تشنج، دارو های خواب آور، الکل ، سیگار و … استفاده کنند کودکشان لب شکری به دنیا می آید.
از عوامل دیگر که در این بیماری دخالت دارند می توان به عفونت های دوران بارداری، سرخک، سرخچه، عفونت ویروسی یا باکتری که موجب مختل شدن سیستم ایمنی می شود می توان اشاره کرد.
اگر تعداد افرادی که در خانواده به این عارضه دچار شده اند زیاد باشد احتمال این که کودک به این عارضه مبتلا شود زیاد است.
همچنان مادران زیادی هستند که اطلاعات بسیار اندکی در این باره دارند.
طبقه‌بندی ناهنجاری‌های شکاف دهان
ناهنجاری‌های شکاف دهان بر طبق موقعیتشان در دهان و اندازه نقص طبقه‌بندی می‌شوند :
شکاف ناقص یک طرفه: شکاف در فقط یک طرف دهان که تا سوراخ بینی امتداد پیدا نمی‌کند .
شکاف کامل یک طرفه: شکاف در فقط یک طرف دهان که تا سوراخ بینی در همان‌طرف امتداد پیدا می‌کند .
شکاف کامل دو طرفه: شکاف‌های بزرگی که در هر دو طرف دهان ظاهر می‌شود و تا سوراخ بینی امتداد پیدا می‌کند .
شکاف ریز و کوچک: مورد خفیف شکاف لب که به صورت یک برآمدگی کوچک روی لب یا یک جای زخم کوچک که تا سوراخ بینی امتداد پیدا می‌کند ظاهر می‌شود .
عوارض شکاف کام و لب
عوارض عدم درمان لب شکری و شکاف کام در کودکی عبارتند از :
مشکل گفتاری
کودکانی که با هر یک از این نقص‌های شکافی دهان متولد شده‌اند ، در صورت عدم درمان، با مشکل گفتاری مواجه می‌شوند . مشکلات گفتاری روی زندگی اجتماعی کودک و رشد عاطفی کودک تاثیر به سزایی دارد .
مشکل در تغذیه
نوزادان با شکاف کام یا شکاف کامل لب با مشکل شیر خوردن مواجه هستند . فضای خالی موجود در دهان نوزاد، اجازه عبور مایعات از دهان به حفره بینی را فراهم می‌کند و مگر اینکه کودک نشسته شیر بخورد، این امر می‌تواند بسیار خطرناک باشد .
کم‌شنوایی و عفونت مکرر گوش
شکاف کام می‌تواند باعث قرارگیری نامناسب شیپور استاش (لوله‌ی اتصال دهنده گلو به گوش) شود و تجمع مایعات ناشی از این قرار گیری نامناسب شیپور استاش، می‌تواند منجر به عفونت‌های درناک گوش میانی شود . عفونت شدید و طولانی گوش می‌تواند منجر به از دست رفتن کامل شنوایی شود .
مشکلات دندان
در کودکانی که با لب‌شکری و یا شکاف کام متولد می‌شوند، مشکلات دندانی بروز می‌کند که نیازمند مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی است . کودکان متولد شده با شکاف اغلب :
تعداد دندان کمتر (کم دندانی) یا دندان بیشتری (پر دندانی) از کودکان بدون مشکل شکاف دارند .
همچنین به دلیل جراحی ترمیم و زیبایی قبلی ، دارای فک بالای کوچکی هستند .
دندان در آمده نیز ممکن است نامرتب و کج باشد .
دچار مشکل اپن بایت می‌شوند .
تمیز کردن مناسب دندان کج دشوار بوده و در نتیجه احتمال پوسیدگی دندان در کودک متولد شده با شکاف دهانی بالاتر خواهد بود . در ضمن مصرف دارو‌های حاوی ساکارز در این کودکان ، احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد .
هزینه درمان این بیماری؟!
درمان این مشکل باید بلافاصله پس از تولد شروع شود اما قبل از آن مادران باید از نظر روانی درمان شوند و آموزش ببینند.
هزینه عمل لب شکری
دستمزد جراح
هزینه بیمارستان
هزینه بیهوشی
هزینه دارو ها
هزینه لباس های مخصوص این جراحی
هزینه آزمایشات
عواملی هستند که در هزینه عمل لب شکری تاثیر دارند.
متداولترین دستورالعمل درمانی کودکان مورد استفاده در مراکز درمانی به قرار زیر است :
نوزاد تازه متولد شده: آزمایش‌های تشخیصی، مشاوره عمومی والدین، دستور العمل‌های تغذیه‌ای، مسدود کننده کام (در صورت لزوم)، بررسی‌های ژنتیکی و تشخیص تخصصی، محاسبه احتمال بروز مجدد شکاف، توصیه‌های لازم جهت پیشگیری از بروز مجدد شکاف دهانی در خانواده
سن ۳ ماهگی: ترمیم شکاف لب و جایگذاری لوله‌های تنفسی
سن ۶ ماهگی: ارتودنسی پیش از جراحی در صورت لزوم و اولین ارزیابی گفتار کودک
سن ۹ ماهگی: آغاز گفتار درمانی
سن ۹-۱۲ ماهگی: ترمیم شکاف کام (جایگذاری لوله تنفسی، اگر این امر در زمان ترمیم لب شکری انجام نشده باشد)
سن ۱-۷ سالگی: درمان ارتودنسی
سن ۷-۸ سالگی: پیوند استخوان به قسمتی از فک بالا که حاوی حفره‌های دندانی است
بعد از سن ۸ سالگی: ادامه درمان ارتودنسی
مراقبت‌های اولیه دندان
مانند کودکان دیگر ، به منظور داشتن دندان‌های سالم، کودکان متولد شده با شکاف لب یا شکاف کام نیز نیازمند تمیز کردن درست دندان ، تغذیه مناسب و فلورایددرمانی هستند. تمیز کردن مناسب دندان، باید به محض جوانه زدن دندان‌ها ، توسط یک مسواک کوچک با برس نرم انجام گیرد .
اگر به دلیل شکل نامناسب دهان و دندان در این کودکان، مسواک کودک با برس نرم قادر به تمیز کردن مناسب دندان‌ها نباشد، دندانپزشکان ممکن است استفاده از یک اسفنج حاوی دهانشویه نصب شده روی یک دسته را برای تمیز کردن دندان‌ها به شما توصیه نمایند .
اغلب دندانپزشکان توصیه می‌کنند که در صورت وجود مشکلات دندانی خاص، اولین ویزیت دندانپزشکی کودک باید در حدود سن یک سالگی و یا حتی زودتر انجام گیرد . مراجعات منظم دندانپزشکی باید در حدود سن ۳ سالگی آغاز شود.
مراقبت‌های ارتودنسی
اولین ویزیت ارتودنسی باید قبل از رویش دندان کودک انجام گیرد . هدف از این ویزیت، ارزیابی رشد صورت ، به ویژه رشد فک می‌باشد . بعد از درآمدن دندان‌های دائمی ، درمان ارتودنسی به منظور کمک به بهبود منظم و ظاهر دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که شامل استفاده از بریس و سایر تجهیزات ارتودنسی جهت صاف کردن دندان‌ها می‌باشد.
درمان با بریس ارتودنسی معمولاً بعد از افتادن همه دندان‌های شیری شروع می‌شود ، اما ممکن است قبل از پیوند استخوان ، جهت ترمیم شکاف لثه ضروری باشد .
کودکانی که با مشکل لب شکری و یا شکاف کام متولد می‌شوند، تا رسیدن به سن ۲۱ سالگی باید مراقبت‌های ارتودنسی را ادامه دهند . وقتی همه دندان‌های دائمی درآمدند، جهت صاف کردن همه دندان‌ها، می‌توان بریس‌ها را روی دندان‌ها نصب کرد .
دندان‌سازی
مراقبت‌های دندان‌سازی می‌تواند شامل ساخت بریج دندانی، جهت جایگزینی دندان غائب، یا استفاده از ابزارهای ارتودنسی خاص به نام حباب‌های گفتاری یا لیفت‌های سقف دهانی، جهت بستن بینی از طرف دهان و ایجاد صدای طبیعی است .
ایمپلنت‌های دندانی تمام استخوانی
اغلب کودکان متولد شده با شکاف لب و کام ، دارای یک یا دو دندان از دست رفته هستند و دندان‌های نزدیک سقف دهان معمولاً فاقد استخوان نگه‌دارنده هستند . در این موراد ، ایمپلنت‌های تمام استخوانی موثرترین راه جایگزینی دندان غایب هستند .
ایمپلنت‌های دندان ، پایه‌های تیتانیومی کوچک هستند که در محل ریشه طبیعی دندان قرار می‌گیرند . این ریشه‌های تیتانیومی بسیار کوچک ، خیلی محکم‌تر از ریشه طبیعی دندان ، به استخوان فک پیوند خورده و با آن یکی می‌شوند .
این ایمپلنت‌ها به عنوان قلابی برای دندان مصنوعی ساخته و طراحی شده برای زیبایی حالت چهره کودک شما بکار می‌رود .
پیوند استخوان
اگرچه پیوند استخوان اغلب در کودکان زیر ۱۰ سال استفاده می‌شود ، نوجوانان هم می‌توانند از این تکنیک بهره ببرند . پیوند استخوان در ردیف دندانی فک بالا، که فک فوقانی (ماکسیلا) نامیده می‌شود ، جزء درمان‌های استاندارد برای بیماران با شکاف‌های صورت می‌باشد .
نحوه انجام آن شامل برداشتن یک تکه کوچک استخوان از یک قسمت دیگر (معمولاً لگن، سر، دنده یا پا) و جایگذاری آن در محل شکاف نزدیک دندان است . پیوند استخوان معمولاً با مقاصد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد :
تامین پشتیبان برای لب و بینی و بهبود تقارن صورت
تشکیل یک ردیف دندانی در خط لثه بالا، به منظور ایجاد ظاهری طبیعی‌تر و افزایش پایداری ردیف دندانی
بهبود پایداری بخش جلویی سقف دهان، در صورت وجود شکاف دو طرفه
حفظ بهداشت دهان و دندان
کودکان با شکاف دهانی ، مستعد پوسیدگی دندان هستند، بنابراین تشویق آنها به رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است .
نوزادان لب‌شکری بیشتر در معرض ابتلا به عفونت گوش هستند و شیر مادر از آنها در برابر این عفونت‌ها محافظت می‌کند. در واقع آنتی‌بادی‌های مادر به وسیله‌ی شیر به کودک منتقل می‌شود و نسبت به شیر خشک غشاهای مخاطی را کمتر تحریک می‌کند. علیرغم نگرانی مادران، شیر دادن به نوزاد لب‌شکری امری غیر ممکن نیست. مادرانی که برای تغذیه کودک با چنین مسائلی رو به رو هستند، همواره باید در رابطه با سازگاری با وضعیت کودک خود از یک مشاور شیردهی معتبر کمک بگیرند.