معمولا تمام خانم ها پس از زایمان طبیعی با تغییرهایی در وضع واژن خود مواجه می شوند؛ تغییراتی مانند بزرگ شدن، دردناک بودن یا حتی خشک تر شدن محیط داخلی آن. البته این تغییرات چند ماه پس از زایمان خودبه خود برطرف می شوند و در موارد بسیاری، به مداخله پزشکی نیاز ندارند…
به هر حال اگر خانمی با چنین تغییراتی آشنا نباشد، ممکن است نگران شود و فکر کند که این مشکل فقط برای او ایجاد شده است. به همین دلیل در این مطلب سعی کرده ایم تازه مادران جوان را با تغییرات طبیعی واژن که پس از زایمان طبیعی رخ می دهد، بیشتر آشنا کنیم.
در طول زایمان طبیعی، بچه از گردن رحم عبور می کند و از واژن خارج می شود. به این مسیر، کانال تولد یا زایمان هم گفته می شود. گذشتن نوزاد از گردن رحم و رسیدن آن به واژن، باعث کش آمدن و بزرگ شدن این ناحیه برای ایجاد سهولت در امر زایمان می شود و به بچه کمک می کند ساده تر به دنیا بیاید. گاهی کش آمدن واژن به اندازه ای نیست که بچه بتواند به راحتی متولد شود، به همین دلیل پوست بین واژن و مقعد (پرینیوم) به طور طبیعی پاره یا به وسیله پزشک کمی شکافته می شود تا امکان خروج سریع تر و ساده تر نوزاد فراهم شود. به این کار در اصطلاح پزشکی «اپیزیوتومی» می گویند. بعد از تولد نوزاد، پوست شکافته شده به وسیله پزشک یا ماما بخیه خواهد شد.
دکتر سوزی النیل، متخصص اورولوژی می گوید: «ممکن است دهانه واژن یا حتی سطح بیرونی آن تا چند ماه پس از زایمان، کمی بزرگ تر از اندازه قبلی اش به نظر برسد که این کاملا طبیعی است. به هر حال، کش آمدن واژن برای زایمان، باعث بزرگ شدن آن تا چند ماه پس از تولد نوزاد می شود و جای نگرانی هم ندارد. حتی ممکن است حس کنید واژن پس از زایمان تا چند ماه کمی افتاده تر، شل تر، بازتر و نرم تر از قبل شده است. تمام این اتفاق ها هم کاملا طبیعی هستند.» ورم کردن، احساس کوفتگی و حتی کمی کبود شدن واژن هم تا مدتی بعد از زایمان، طبیعی است.
گاهی چند روز تا چند ماه طول می کشد تا این علایم بدون مداخله پزشک کامل از بین بروند. دکتر النیل به تمام خانم هایی که زایمان طبیعی داشته اند، توصیه می کند برای بهبود سریع تر وضع واژن خود، حتما با مشورت پزشکشان ورزش لگنی پس از زایمان انجام دهند. این ورزش به سفت شدن عضلات واژن و پیشگیری از بی اختیاری ادرار پس از زایمان هم کمک می کنند. برای انجام این ورزش باید روزی چند مرتبه (هر چند مرتبه که توانستید) و هربار ۱۰ ثانیه روی زمین دراز بکشید، ناحیه بین مقعد و واژنتان را سفت و پس از ۱۰ ثانیه، آن را شل (رها) کنید. این کار را به مدت ۱۰ ثانیه با عضلات واژنتان هم انجام دهید.
خشکی واژن بعد از زایمان
بعضی از خانم ها از خشکی واژن پس از زایمان طبیعی شکایت می کنند و نمی دانند علت این تغییر، کاهش سطح استروژن در بدنشان است. یعنی میزان استروژن بدن پس از زایمان نسبت به زمان بارداری، تا حد قابل توجهی کم می شود و همین امر می تواند خشک تر شدن واژن را در پی داشته باشد. از سوی دیگر، شیر دادن به نوزاد و اتفاق نیفتادن عادت ماهیانه تا چند ماه پس از زایمان هم می تواند باعث کاهش بیشتر سطح استروژن بدن خانم و احساس خشکی بیشتر در واژن شود. البته دکتر النیل معتقد است بازهم جای نگرانی نیست: «سطح استروژن بدن بعد از شروع خونریزی های قاعدگی، دوباره به میزان قبلی باز خواهدگشت و مشکل خشکی واژن برطرف خواهد شد». با این حال اگر این خشکی آزارتان می دهد یا اجازه داشتن رابطه زناشویی را به شما نمی دهد، استفاده از چرب یا روان کننده های استاندارد موجود در داروخانه ها را پیشنهاد می کنیم. اگر رابطه زناشویی محافظت شده با کاندوم های لاتکس دارید، از روان کننده هایی بر پایه آب استفاده کنید زیرا انواعی که بر پایه روغن هستند، می توانند باعث پاره یا خارج شدن کاندوم های لاتکس شوند.
درد و سوزش بخیه های زایمان
درد و سوزش ناحیه پرینیوم (پوست بین واژن و مقعد) بلافاصله پس از تولد نوزاد تا چند وقت بعد از آن کاملا طبیعی است. دکتر النیل
در این باره می گوید: «معمولا درد و سوزش پرینیوم حدود ۱۲- ۶ هفته پس از زایمان از بین خواهدرفت». ورزش های لگنی به کاهش این درد و سوزش کمک زیادی می کنند. ضمن اینکه بهتر است تا خوب شدن زخم و بهبود بخیه ها، روی تخت بلند بخوابید، روی صندلی نرم و بلند بنشینید، از توالت فرنگی استفاده کنید و اجسام سنگین را بلند نکنید. این کارها از التهاب محل بخیه یا حتی پاره شدن بخیه ها پیشگیری می کنند و دردتان را تا حد زیادی کاهش می دهند. به علاوه، این ناحیه تا بهبود کامل زخم و بخیه باید کاملا تمیز نگه داشته شود. حمام روزانه و البته کوتاه مدت هم پس از زایمان طبیعی توصیه می شود.
هیچ قانون خاصی وجود ندارد که بگوید شروع رابطه زناشویی از چند ماه یا چند هفته پس از زایمان طبیعی ممکن و بدون مشکل است. البته بهتر است برای این کار عجله ای نداشته باشید و برقراری اولین رابطه زناشویی را حداقل تا ۲ هفته پس از بهبود کامل جای بخیه ها و درد واژن به تاخیر بیندازید. تا زمانی که رابطه برایتان دردناک و نامطلوب است، به هیچ وجه این کار را انجام ندهید.
اگر فقط به دلیل خشکی واژن نمی توانید رابطه برقرار کنید، از روان کننده های مجاز کمک بگیرید. اگر با کمک آنها باز هم احساس درد داشتید، تا بهبود وضعیتتان از برقراری رابطه خودداری کنید. در غیر این صورت ممکن است دچار مشکلات بیشتری شوید. اگر تا ۴ ۳ ماه پس از زایمان هنوز ناحیه پرینیوم درد می کند یا همچنان مقاربت دردناک دارید، حتما پزشک را در جریان بگذارید. ممکن است مشکلی مانند عفونت محل بخیه ها برای شما پیش آمده و نیاز به درمان داشته باشد. راستی! حواستان باشد که از حدود ۳ هفته پس از زایمان، امکان بارداری مجدد وجود دارد پس اگر به این زودی ها تمایلی به بچه دار شدن ندارید، رابطه بدون محافظت نداشته باشید.
