ویروس تبخال از راه آمیزش جنسی منتقل می شود. این انتقال ممکن است هم در هنگام ظهور زخمهای فعال و هم در هنگامی که هیچ علامتی وجود ندارد، رخ دهد. بهترین راه برای جلوگیری صحبت کردن با شریک جنسی در مورد آن، اجتناب از آمیزش جنسی هنگام فعال بودن بیماری و استفاده از کاندوم است. داروهای ضدویروسی نیز می توانند میزان ریزش ویروس را کاهش دهند و احتمال انتقال آن را پایین بیاورند اما نمی توانند به طور کامل از آن جلوگیری کنند.
و همچنین تا بهبودی کامل از رفتن به استخر خودداری شود.
علت این بیماری، ویروسی از خانواده هرپس ها یا ویروس های تبخال است. نوعی از این ویروس که منجر به بیماری تناسلی می شود HSV۲ یا ویروس هرپس سیمپلکس تیپ ۲ نام دارد. آن نوع از ویروس که منجر به تبخال لب می شود نیز HSV۱ یا هرپس سیمپلکس تیپ یک نام دارد. همه اینها از یک خانواده هستند اما تظاهرات شان در نقاط مختلف، متفاوت است.
فردی که اولین بار مبتلا به ویروس می شود وارد یک دوره کمون ۲ تا ۳ هفته ای می شود. این دوره در برخی ها کوتاه تر و در برخی ها طولانی تر است. در بار اول علائم ابتلا به ویروس خیلی حاد و شدید هستند. به این صورت که معمولا در ناحیه تماس و منطقه بیرونی تناسلی، ضایعات جوشدار ایجاد می شود.
این جوش ها گاهی اوقات به صورت تاول های آبدار خیلی کوچک هستند که ممکن است در همان چند ساعت یا روزهای اول بترکند و به صورت زخم باقی بمانند.
وقتی که بثورات پوستی به شکل تاول آبکی هستند، انتقال خیلی شدید است و تماس فرد سالم با مایع تاول، صددرصد باعث آلودگی او خواهد شد.
این ویروس ها تا آخر عمر در بدن باقی می مانند. پس بهترین راه این است که جلوی ورود آنها به بدن گرفته شود.
یعنی درمان قطعی وجود ندارد؟
نه، تا کنون روشی برای از بین بردن ویروس تبخال تناسلی پیدا نشده است. درمان ها فقط باعث سرکوب ویروس می شوند.
درمان شامل استفاده از داروهای خوراکی ضد ویروسی مانند آسیکلوویرو… می باشد.
انواع موضعی این داروها نیز موجود هستند، اما به اندازه خوراكی موثر نیستند.
دارو باید توسط پزشک تجویز شود.
باید از تماس دست با زخم های تبخال خودداری کرد، لذا برای مصرف داروهای موضعی باید از دستکش یکبار مصرف استفاده کرد.
قرص ها و پمادهای ضد ویروس هرپس در طی ۷ تا ۱۰ روز بثورات را از بین می برند.
درواقع این ضایعات بیشتر زخمی هستند و وقتی بیمار به پزشک مراجعه می کند ضایعه معمولا به صورت یک زخم در ناحیه تناسلی است. جوش ها معمولا بسیار دردناک هستند و شخص خیلی زود متوجه آن می شود. در اغلب موارد، تب و علائم عمومی مثل درد بدن، سر درد، ضعف و بی حالی نیز دیده می شود. غدد لنفاوی ناحیه کشاله ران بزرگ می شوند و معمولا در معاینه هم دردناک هستند. به خصوص در خانم ها اگر این زخم ها در اطراف مجرای ادرار ایجاد شوند به شدت سوزش ادرار پیدا می کنند. گاهی اوقات آنقدر ضایعه شدید است که ممکن است شبکه عصبی ناحیه لگن را هم درگیر کرده و فرد را دچار احتباس ادرار کند.
این ویروس ریشه کن نمی شود
اولین بار که شخص به این ویروس مبتلا می شود بیماری دوره بسیار طولانی دارد. گاهی اوقات ۲ تا ۴ هفته طول می کشد تا ضایعات به تدریج از بین بروند و دردشان کم شود. در تمام طول دوره حاد بیماری، فرد می تواند ویروس را از طریق ترشحات تناسلی و تماس پوستی ناحیه مبتلا به دیگران انتقال دهد. بعد از برطرف شدن علائم فرد وارد دوره ای می شود که فاز خوب شدن قطعی نیست به این دلیل که هر موقع مبتلا به ویروس هرپس چه تیپ یک و چه تیپ ۲ می شویم، این ویروس در گانگلیون های عصبی بدن باقی می ماند. در نتیجه می تواند به صورت ضایعات عود کننده مکرر در طول زندگی تکرار شود کما اینکه خیلی ها این تجربه را در تبخال لب دارند.
بعضی ها هیچ علامتی ندارند!
یکی از مشکلات این است که فرد ممکن است با عود مکرر تبخال، دیگر علامتی نشان ندهد یا علائم آنقدر خفیف باشند که متوجه آن نشود. ممکن است فقط یک یا دو جوش کوچک باشد و درد خیلی خفیفی داشته باشد یا اصلا بدون التهاب و خارش باشد و حتی دیده نشود اما در عین حال بیمار می تواند ویروس را به دیگران انتقال دهد. پس افرادی که سابقه تبخال دارند ممکن است در هر دوره ای از زندگی شان پخش ویروس داشته باشند و این پخش باعث می شود دوباره با تماس بتوانند آن را به فرد دیگر منتقل کنند؛ اگرچه ممکن است ظاهر ناحیه تناسلی هیچ ضایعه ای را نشان ندهد.
عوارض خطرناک دارد یا ندارد؟
در کسانی که نقص سیستم ایمنی ندارند معمولا این ویروس مشکل جدی ایجاد نمی کند؛ ضایعه برای مدتی ایجاد می شود و فرد را آزار می دهد و بعد از بین می رود.
عوارض سیستمیک و درگیر کردن سایر احشا و قسمت های بدن معمولا دیده نمی شود. اما در بعضی موارد ممکن است حتی در افرادی که نقص سیستم ایمنی هم ندارند درگیری ریه، کبد، مغز و بعضی اوقات به صورت پخش ویروس در بدن مثل آبله مرغان دیده شود. با این حال این عوارض اغلب در افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند، اتفاق می افتد.
شدت تکرار تبخال بستگی به سیستم ایمنی فرد دارد. هرچه سیستم ایمنی ضعیف تر باشد یا فرد به هر دلیلی نسبت به عفونت ها مستعد تر باشد، عود تبخال می تواند سریع تر و شدیدتر شود. برای مثال کسانی که بیماری نقص ایمنی جدی مانند HIV دارند، افرادی که شیمی درمانی می شوند یا پیوند عضو داشته اند، افرادی که استروئید (کورتون) مصرف می کنند یا حتی کسانی که بی خوابی های طولانی مدت کشیده اند یا کاهش وزن و استرس خیلی شدید داشته اند ممکن است عود بیشتری داشته باشند. درواقع عود این ضایعات دیگر ارتباطی با تماس جنسی نخواهد داشت. یعنی بار اول که فرد مبتلا می شود به دنبال تماس جنسی است؛ دفعات بعدی عود خود ویروس است که اتفاق می افتد.
فقط در ۷۲ ساعت اول
وقتی برای اولین بار ویروس وارد بدن می شود و علائم پرسر و صدا ایجاد می کند به خصوص در ۷۲ ساعت اول اگر فرد به پزشک مراجعه کند، می توان به سرعت درمان ضدویروس را برای او شروع و به این ترتیب تا حد زیادی علائم را کنترل کرد، یعنی به جای اینکه ویروس هفته ها طول بکشد تا از بدن دفع شود با این کار می توانیم طول دفع ویروس را کوتاه کنیم همچنین خطر ابتلا را برای اطرافیان بیمار کاهش دهیم. این درمان، علائم، سوزش، درد، تب و… بیمار را تخفیف می دهد در نتیجه به نفع بیمار است که به سرعت به پزشک مراجعه کند. اگر فرد بعد از ۷۲ ساعت مراجعه کند معمولا درمان ضد ویروس خیلی برایش موثر نیست اما با این حال اگر علائم خیلی شدیدی داشته باشد درمان را حتی بعد از ۷۲ساعت هم شروع می کنیم. در کل بهترین زمان مراجعه ۳ روز اول است؛ یعنی بعد از اینکه بیمار اولین جوش، درد، تب و سوزش را احساس می کند. البته چه درمان ضدویروس بدهیم و چه ندهیم این دوره ۲ تا ۴ هفته ای طی می شود و فرد خود به خود بهبود پیدا می کند. بعد از اینکه ضایعات خوب شدند معمولا دیگر انتقالی رخ نمی دهد.
این ویروس تا آخر عمر در بدن باقی می ماند!
اگر بیمار در مرحله حاد و به خصوص در ۷۲ساعت اول مراجعه کند و اولین بار ابتلایش باشد، حتما باید درمان شود. این درمان از خانواده ضد ویروس تبخال است و «آسیکلوویر» نام دارد. البته هم خانواده های آن مثل «فامسیکلوویر» یا «والاسیکلوویر» نیز در دسترس هستند. درمان با این داروها بین ۳ تا ۵ روز بسته به شدت ضایعات تجویز می شود. در کسانی که عود مکرر دارند یعنی به طور متوسط در سال اول بیشتر از چهار بار عود تبخال دارند، باید درمان طولانی مدت شود. این درمان کاملا باید با تصمیم پزشک متخصص باشد و تنها درصورتی تجویز شود که عودهای مکرر فرد را خیلی آزار می دهد.
خانم های باردار بیشتر مراقب باشند
اگر خانم بارداری مبتلا به تبخال تناسلی شود انتقالش به نوزاد به دو صورت عمده است. مهم ترین و شایع ترین راه انتقال به نوزاد هنگام عبور از کانال تولد است. یعنی اگر مادر ضایعه فعال تبخال تناسلی داشته باشد و همان موقع زایمان انجام شود و نوزاد از کانال زایمان رد شود احتمال اینکه مبتلا شود، زیاد است. این در حالی است که هرپس نوزادی خیلی شدید و خطرناک است. راه دوم انتقال مادر به جنین از طریق داخل رحمی یا دوران جنینی است. یعنی زمانی که جنین در رحم است مادر مبتلا به تبخال تناسلی شود و آن را به جنین منتقل کند. بنابراین نوعی عفونت داخل رحمی محسوب می شود و می تواند منجر به عوارض مختلف، سندرم های نقص مادرزادی جنین، زایمان زودرس و… شود که همه این موارد درمان های خاص خود را دارند.
علایم هرپس تناسلی (زنان و مردان) و راه های تشخیصی
با وجود پیشرفت هر روزه دانش پزشکی، هرپس تناسلی همچنان یک بیماری شایعی است که از راه ارتباط زناشویی منتقل محسوب میشود. عامل بیماری نوعی ویروس است که به ویروس تبخال معمولی شباهت دارد. در واقع این دو ویروس از یک خانواده به نام هرپس هستند. در این بیماری حملات عود کننده به شکل بروز ضایعات دردناک در پوست و مخاط ناحیه تناسلی رخ می‌دهد. درباره این بیماری بیشتر بدانیم تا پیشگیری بهتری انجام دهیم.
علایم هرپس تناسلی شامل تاول‌های کوچک و متعدد در نواحی تناسلی است که پس از پاره شدن زخمهای دردناک به جا می‌گذارند که بهبودی آنها در اولین بار ظهور بیماری ممکن است ۲ تا ۴ هفته به طول بینجامد.
معمولاً اولین عود مجدد، چند هفته و یا چند ماه بعد روی می‌دهد که به این دلیل که ایمنی بدن این بار آمادگی بیشتری دارد تقریباً همیشه شدت و طول مدت درگیری مجدد، کمتر است. ممکن است درد و سوزش به ویژه در هنگام دفع ادرار وجود داشته باشد. همچنین احساس كسالت، تب و برجسته شدن گره‌های لنفاوی ممکن است وجود داشته باشد. پس از بهبود اولیه، بیماری در اثر عواملی مجددا شعله‌ور میشود ولی معمولا عوارض نادر هستند و جای زخم‌ها نیز معمولاً بر جا نمی‌ماند.
ویروس در بدن باقی می‌ماند و شرایط مختلفی مانند ضعیف شدن ایمنی بدن، استرس، داروهای ضد سرطان، موجب بروز مجدد زخم‌ها میشود ولی دفعات بروز مجدد در طول یک دوره یک‌ساله به تدریج کمتر میشود. بیماری تنها در افراد دچار نقص ایمنی و نوزادان مشکل آفرین است. به همین دلیل لازم است تا زنان باردار مبتلا برای جلوگیری از عفونت نوزاد خود، حتماً در این زمینه با پزشک مشورت کنند.
درمان تبخال تناسلی
دارو را باید پزشک تجویز کند. باید از تماس دست با زخم‌ها خودداری شود و برای مصرف داروهای موضعی می‌توان از دستکش یک بار مصرف استفاده کرد. ارتباط زناشویی در این مراحل موجب ابتلای فرد سالم میشود. در حال حاضر روش‌های متعددی برای پیشگیری از این بیماری توصیه میشود ولی هیچ‌یک از این روش‌ها نمی‌توانند کاملاً قابل اطمینان باشند. بیشتر افراد مبتلا علامت ندارند و یا علایم خفیفی دارند.
پیشگیری
بهترین راه پیشگیری، پرهیز زوجین از ارتباط زناشویی محافظت نشده (یعنی بدون کاندوم) است. همچنین زمانی که زخم یا تاول وجود دارد، باید از ارتباط زناشویی خودداری شود و تا بهبودی کامل باید از رفتن به استخر خودداری شود تا از انتشار ویروس پیشگیری شود.
اگر عفونت، غیرفعال است، مخصوصاً اگر عود مكرر ضایعات وجود داشته باشد، باید از كاندوم استفاده شود. در مواردی که مادر مبتلا است، بهترین روش جهت پیشگیری از ابتلای نوزاد، انجام سزارین به جای زایمان طبیعی است.
