اسطوخودوس گیاهی است با برگ‌های نیزه‌ای سبزرنگ سفیدفام و گل‌های خوشه‌ای ریز آبی- بنفش و گاه سرخابی و بسیار معطر که روغن آن در داروسازی و عطرسازی مصرف فراوان دارد.
رومیان از عطر این گیاه برای معطر ساختن حمام و شست‌وشوی بدن استفاده می‌کرده‌اند.
روغن اسطوخودوس (لاوانر) برای ماساژ و مصارف ناراحتی‌های پوستی و کنترل درد مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
در زمان‌های گذشته برای خوشبو ساختن لباس‌ها و ملافه‌ها، گلبرگ‌های خشک این گیاه را در لابه‌لای لباس‌های شسته‌شده و درون کمد لباس می‌پاشیدند.
هنوز هم در میان مادربزرگ‌ها رسم است که گل‌های این گیاه معطر را درون کیسه‌های کوچک پارچه‌ای ریخته و به جالباسی آویزان می‌کنند. چه عطر مطبوع این گیاه علاوه بر معطر ساختن لباس‌ها، باعث فرار پروانه‌ها و بیدها می‌شود و از نفتالین نیز بسیار خوشایندتر است.
● حمام کاهش اضطراب
از لاوانر در حمام‌درمانی به‌ویژه برای کاهش اضطراب استفاده می‌کنند. طریقه استفاده آن یا با استفاده از روغن اسطوخودوس است که در هر بار ۱۰-۶ قطره از آن را در وان آب گرم ریخته و مدت نیم‌ساعت در آن غوطه‌ور شده و بدن را ماساژ می‌دهند.
به جای روغن اسطوخودوس می‌توان از گیاه خشک آن نیز استفاده کرد.
برای استفاده از گیاه خشک، یک مشت از گل‌ها و ریشه اسطوخودوس در یک لیتر آب جوش که ۱۰ دقیقه ملایم جوشیده و از صافی رد کرده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
● خواص درمانی اسطوخودوس
اسطوخودوس کاربردهای درمانی فراوانی دارد. از گذشته‌های دور حکیم جالینوس از آن به عنوان یک گیاه کامل برای درمان ناراحتی‌های کبد و معده یاد کرده است.
در طب گیاهی برای اسطوخودوس خاصیت ضدعفونی‌کننده و تصفیه‌کننده قائل‌اند. گیاه‌شناسان آن را برای معالجه ناراحتی‌های مغزی، حالات عصبی، تشنج، فلج، غش و دردهای معده مفید دانسته‌اند.
لاوانر (اسطوخودوس) در ترکیبات دارویی برای معالجه یرقان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. مصرف عرق آن را به مقدار دو قاشق در روز در تقویت قلبی موثر می‌دانند.
اسطوخودوس اثری قطعی بر ناخوشی‌های عصبی با ریشه روانی (روان‌تنی) مانند تشنج، سرگیجه و… دارد. در نفخ و کولیک‌های نفخی، نزله‌ها و ناراحتی‌های ریوی نیز کاربرد دارد.
در طبقه‌بندی گیاهان دارویی، اسطوخودوس را جزو گیاهان سر دانسته‌اند. از این گیاه برای تقویت مغز و اعصاب در غش، فلج، صرع و خمودگی‌ها و نیز روماتیسم، نفخ و دفع بلغم سمی از راه تنفس می‌توان استفاده کرد.
همچنین در فشردگی‌های عصبی و نیز به عنوان ضدعفونی‌کننده، مدر، مقوی معده،نفخ‌شکن از این گیاه با ارزش استفاده می‌کنند.
این گیاه یک آرام‌بخش قوی است که اعصاب را آرام می‌کند و در ناراحتی‌های عصبی، شورزدگی و تشنج کاربرد دارد.
لاوانر یک تقویت‌کننده خوب قلبی است که می‌تواند تحریکات شدید عصبی نسوج را ساکت ساخته بحران‌ها را تخفیف داده و آرامش قابل توجهی به وجود آورد.
لاوانر همچنین داروی خوبی برای سیستم گوارش است. از این گیاه شفابخش در مصارف خارجی به عنوان ضدعفونی‌کننده، محرک، مقوی و حلال یاد کرده‌اند. خاصیت زخم‌بند و ضدعفونی‌کننده لاوانر به قدری است که می‌توان زخم‌ها را با آن شست حتی زخم‌های شدید، سوختگی‌ها و گزیدگی‌ها را با آن آرام ساخت.
لاوانر داروی موثری برای ناراحتی‌های سیستم تنفسی است و از آن به صورت بخور برای درمان آسم، نزله ریوی،کرکیپ و ناراحتی‌های بینی، لارنژیت و سیاه‌سرفه می‌توان استفاده کرد.
مقدار مصرف این گیاه به عنوان جوشانده و داروی کمکی برای موارد یادشده روزانه ۵ تا ۱۰ گرم در نیم‌لیتر آب‌جوش است.
