از باکتری‌هایی که موجب فلج می‌شود باکتری کلستریدیوم بوتولیسم را می‌توان نام برد. این باکتری در موادغذایی حتی در خوراکی‌های کنسروی که به اندازه کافی حرارت ندیده‌اند و همچنین در خاک و رسوبات دریایی یافت می‌شود. با خوردن مواد غذایی آلوده، استنشاق خاک آلوده یا ورود باکتری از زخم پوستی، فرد دچار علائم می‌شود.
فلج شل نزولی، ضعف در خوردن و بلعیدن غذا، گریه ضعیف در شیرخواران، آبریزش از دهان، ایست تنفس، فلج عضلات چشمی، دوبینی، گشاد شدن مردمک ها، تار شدن دید، افتادگی پلک، کاهش رفلکس قرنیه، خشک شدن دهان، اختلال تکلم، ناتوانایی شیرخوار در نگه داشتن سر، اتساع شکم، تهوع، استفراغ، اسهال و گاهی یبوست از نشانه های بالینی است. افزایش خستگی پذیری عضلانی به دنبال فعالیت طولانی از نشانه های اختصاصی بوتولیسم است.
نکته تشخیصی دیگر در این بیماری، نداشتن اختلال حسی و تب است. اگر عفونت از طریق خوراکی ایجاد شود، معمولا علائم پس از ۱۲ تا ۳۶ ساعت شروع می شود، ولی گاهی حتی پس از دو ساعت نیز علائم مشاهده شده است. اگر باکتری از راه زخم وارد شود بیماری پس از چهار تا ۱۴ روز نمایان می شود.
تشخیص
با توجه به این که آزمایشات اختصاصی بوتولیسم ساعت ها و حتی چند روز زمان می برد، اساس تشخیص بیشتر بر پایه معاینه و شرح حال بیمار است.
آزمایشات تخصصی نیز در برخی موارد انجام می شود که با استفاده از ردیابی سم باکتری در خون بیمار یا پیدا کردن باکتری و سم آن در زخم بیمار یا مدفوع وی امکانپذیر است. گاهی استفاده از الکترومیوگرافی نیز به کمک تشخیص می آید.
درمان
ایمونوگلوبین انسانی ضد بوتولیسم، درمان اختصاصی بوتولیسم نوع شیرخوارگی محسوب می شود که هنگام تشخیص بالینی باید درمان را حتی قبل از انجام آزمایشات شروع کرد. در بیماران بزرگ تر یا در بوتولیسم زخم می توان از آنتی توکسین حیوانی (اسب) استفاده کرد. اگر آنتی توکسین موجود نباشد یا عفونت ثانویه مطرح باشد آنتی بیوتیک اختصاصی تجویز می شود.
در بیمارانی که بلع ضعیف دارند تا زمان بهبود، تغذیه باید از راه لوله معده صورت گیرد. تغذیه با شیر مادر در بهبود بیماری موثر است، زیرا حاوی ایمونوگلوبین و سلول های دفاعی ویژه است. داروهای مسهل نیز برای درمان یبوست و افزایش حرکات روده تجویز می شوند.
اغلب بیماران به ویژه سنین پایین حتی بدون درمان به طور کامل پس از حدود پنج تا شش هفته بهبود می یابند، ولی گاهی در بزرگسالان ضعف عضلانی برای بیش از یک سال نیز باقی می ماند.
طبخ کافی غذا و حرارت دادن غذاهای کنسروی در دمای ۸۵ درجه به مدت بیش از پنج دقیقه این عفونت را از بین می برد.
این باکتری در عسل نیز ممکن است وجود داشته باشد و به همین علت مصرف عسل در شیرخواران زیر یک سال توصیه نمی شود.
