سیکل ماهیانه یک زن، مدت زمانی بین شروع خونریزی قاعدگی (اولین روزسیکل) تا شروع خونریزی قاعدگی بعدی (اولین روز سیکل بعدی) را شامل میشود.این زمان درافراد طبیعی میتواند بین ۲۴-۳۴ روز باشد و باید الگوی ثابتی داشته باشد.
لازم به توضیح است که نیمۀ اول سیکل قاعدگی را فاز فولیکولی، وسط آن را زمان تخمک گذاری و نیمۀ دوم آن را فاز لوتئال می گویند. مثلاً درخانمی با سیکل های ۲۸ روزه، چهارده روز اول فاز فولیکولی، روز چهاردهم روز تخمک گذاری و چهارده روز دوم فاز لوتئال محسوب می شود. در همان ابتدای شروع سیکل (اولین روز خونریزی قاعدگی) هورمونی بنام FSH یا هورمون محرک فولیکولی از غدۀ هیپوفیز که در کف مغز قرار دارد، شروع به افزایش ترشح می کند. این افزایش باعث می شود که تعدادی از فولیکول های موجود در تخمدان که حاوی تخمک هستند تحریک شده و شروع به رشد نمایند. به تدریج که به وسط سیکل نزدیک می شویم، تحریک FSH، باعث بزرگتر شدن هر چه بیشتر فولیکول ها و ترشح هورمون «استرادیول» از آنها می شود ولی در روزهای نزدیک وسط سیکل به تدریج مقدار FSH شروع به کاهش می کند و این موضوع باعث می شود که تقریباً تمام آن فولیکول هایی که شروع به رشد کرده بودند (بجز یکی که به آن فولیکول پیش رو گفته می شود)، شروع به کوچک شدن و از بین رفتن نماید. فولیکول پیش رو (غالب) به رشد و تکامل خود ادامه داده و هورمون استرادیول بیشتری ترشح می کند که باعث رشد و تکثیر دیوارۀ داخلی رحم (آندومتر) می شود. یکی دوروز مانده به روز وسط سیکل، هورمون دیگری بنام LH یا هورمون جسم زرد که آن هم از غدۀ هیپوفیز ترشح می شود، به ناگهان و به شدت افزایش ترشح پیدا می کند و این اتفاق باعث می شود که دیوارۀ فولیکول پاره شود و تخمک درون آن آزاد گردد که به آن تخمک گذاری می گویند. بعد از تخمک گذاری تخمک آزاد شده وارد لوله های رحم (فالوپ) شده و آرام آرام به سمت رحم هدایت می شود و باقیماندۀ فولیکول در درون تخمدان که الان دیگر تخمک درون آن نیست به «جسم زرد» تبدیل می شود و شروع به ترشح هورمون «پروژسترون» می نماید. نقش این هورمون کامل کردن کار استرادیول است که قبلاً باعث رشد آندومتر شده است. بدین ترتیب که پروژسترون باعث ترشحی شدن آندومتر شده و آن را آمادۀ لانه گزینی رویان لقاح یافته می کند. اگر حاملگی اتفاق نیافتد، جسم زرد که در نیمۀ دوم سیکل قاعدگی، پروژسترون می سازد، به تدریج توان خودش را از دست می دهد و کاهش ترشح پروژسترون پیش می آید که این موضوع توسط غده هیپوفیز درک شده و دوباره شروع به افزایش ترشح FSH می نماید. این اتفاق، باعث ریخته شدن دیوارۀ آندومتر و شروع خونریزی قاعدگی شده و به این ترتیب سیکل ماهیانه بعدی شروع می شود. اتفاق افتادن حاملگی نیاز به حضور در زمان مناسب تخمک و اسپرم دارد.
بدین ترتیب که اگر در زمان وقوع تخمک گذاری سلول اسپرم حضور داشته باشد امکان حاملگی قابل توجه می شود. به این منظور اصطلاحی بنام "روزنۀ بارداری" تعریف شده است. سلول اسپرم در مجاری تناسلی زن تا ۵-۶ روز می تواند زنده بماند اما سلول تخمک عمر کوتاه تری دارد. روزنۀ باروری زنان حدود شش روز قبل از تخمک گذاری تا روز تخمک گذاری است و تماس جنسی مرتب در این زمان بیشترین احتمال بارداری را ایجاد می نماید. در بیشتر موارد سلول تخمک آزاد شده که وارد یکی از لوله های رحم شده و به سمت رحم در حرکت است، در این مسیر با اسپرم برخورد نموده و لقاح اتفاق می افتد و رویان (جنین) تشکیل می شود.
این سلول راه خودش را به طرف رحم ادامه می دهد و در این مسیر چند تقسیم سلولی انجام می دهد که باعث درشت تر شدن رویان می گردد. سپس این رویان در دیوارۀ رحمی که از قبل توسط استروژن و پروژسترون آماده شده است، لانه گزینی می کند و رشد و تکثیرش را ادامه می دهد. حاصل این تعاملات ساخته شدن جفت می باشد که از آن به بعد وظیفۀ ترشح هورمون پروژسترون را به جای جسم زرد بر عهده می گیرد و با قدرت بیشتری نسبت به جسم زرد تولید پروژسترون را ادامه می دهد. این امر مانع فعالیت مجدد هیپوفیز جهت افزایش مجدد مقدار هورمون FSH گردیده و بدین ترتیب سیکل قاعدگی بعدی شروع نمی شود و بارداری ادامه می یابد.
اگر عادت ماهانه منظمی دارید، تاریخ احتمالی پریود بعدی خود را روی تقویم علامت بزنید و بعد ۱۶ روز به عقب برگردید. از این تاریخ به مدت حدوداً ۴ روز، زمان تخمک گذاری شما به حساب می آید.
در افرادی که عادت ماهانه منظمی دارند، و دوره پریود آنها ۲۸ روزه است، معمولا تخمک گذاری ۱۴ روز بعد از پریود شروع میشود. روش تقویم روش دقیقی نیست اما با توجه به متظم بودن پریودها میتوان تا حد زیادی به آن اعتماد داشت.