ابتلا به بعضی بیماری‌ها در دوران كودكی بسیار خطرناك است و میتواند سبب مرگ و میر و ایجاد ناتوانی شود. مهم‌ترین این بیماری‌ها، كه سالانه جان تعداد بسیاری از كودكان را می‌گیرد، سل، سرخك، سیاه سرفه، كزاز، دیفتری و هپاتیت «ب» است. همه كودكان باید در مقابل این بیماری‌ها واكسینه شوند. بدن انسان در مقابل این ویروس‌ها و میكروب‌ها یا سموم، موادی می‌سازد كه اصطلاحاً «پادتن» نامیده می‌شود. حال اگر بدن با میكروب یا ویروس واقعی برخورد كند میتواند آن را از بین ببرد و بدین ترتیب انسان در مقابل آن بیماری‌ها ایمن می‌شود. تمام مراكز بهداشتی درمانی در كشور ما آماده اجرای واكسیناسیون برای همه كودكان‌اند و این كار به طور رایگان صورت می‌گیرد. پشت كارت رشد كودك، یك كارت واكسیناسیون برای ثبت واكسن‌های او در نظر گرفته شده است.
برای شناخت بیماری‌هایی كه علیه آنها واكسیناسیون اجرا می‌شود و برای درك ضرورت و اهمیت ایمن‌سازی، در مورد هر یك از این بیماری‌ها، توضیح مختصری در زیر آمده است.
كزاز:
میكروب كزاز در خاك وجود دارد و در صورتی كه زخم با خاك آلوده شود احتمال بروز این بیماری وجود دارد. كزاز بیماری خطرناكی است و ابتلا به آن در هر سنی امكان دارد. سم میكروب این بیماری از كشنده‌ترین زهرهای شناخته شده است. در زایمان‌های غیربهداشتی احتمال دارد كه نوزاد مبتلا به كزاز شود. كزاز نوزادان بیماری بسیار خطرناكی است. اما می‌توان با واكسیناسیون مادران، این بیماری را حذف كرد.
سل:
بیماری واگیردار و مزمنی است كه سالانه میلیون‌ها نفر را در جهان مبتلا می‌سازد. میكروب سل از طریق خلط فرد مبتلا و هوای آلوده وارد مجاری تنفسی افراد سالم می‌شود و آنها را مبتلا می‌سازد. تشخیص سل مستلزم لوازم تشخیصی و درمان آن طولانی و مشكل است. در چند دهه گذشته بیماری سل بیش‌تر در كشورهای در حال توسعه دیده می‌شد. اما امروزه با بروز بیماری ایدز، كه ایمنی افراد را در مقابل بیماری‌ها كاهش می‌دهد، دوباره بیماری سل در سراسر جهان مشاهده می‌شود و باعث مرگ و میر و معلولیت عده بسیار زیادی می‌گردد. واكسن بیماری سل «ب، ث، ژ» نام دارد و باید در اولین فرصت پس از تولد به نوزاد تزریق شود.
سرخك:
این بیماری شدیداً مسری است و تمام كودكانی كه واكسن نزده باشند به آن مبتلا خواهند شد. علایم این بیماری شامل بثورات پوستی، تب و سرفه است. سرخك عوارض گوناگونی دارد و مهم‌ترین آنها سینه پهلو، كوری و كری است. میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری، به‌خصوص در كودكانی كه مبتلا به سوءتغذیه هستند، بسیار زیاد است.
هپاتیت (ب):
نوعی بیماری است كه كبد فرد مبتلا را گرفتار می‌كند و علایم آن تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی شدید است. نارسایی كبد، مشكلات بسیاری برای فرد مبتلا ایجاد می‌كند و در نهایت منجر به مرگ وی می‌شود. واكسیناسیون علیه این بیماری از ابتلا به آن پیشگیری می‌كند.
فلج اطفال:
این بیماری سالانه باعث فلج شدن بسیاری از كودكان می‌شود. سرایت بیماری از راه دهان و به‌وسیله آب، غذا و اشیای آلوده صورت می‌گیرد. شروع بیماری مانند سرماخوردگی است كه به دنبال آن فلج اندام‌ها ظاهر می‌شود. در نتیجه واكسیناسیون علیه این بیماری و اقدامات بهداشتی، این بیماری در كشور ما خوشبختانه در حال ریشه‌كن شدن است.
دیفتری:
میكروب این بیماری در حلق بیمار رشد می‌كند و با ایجاد غشای كاذب و ضایعات موضعی در حلق و با ترشح سم، كه به وسیله خون در تمام بدن منتشر می‌شود، سبب مسمومیت و خفگی می‌شود. این بیماری در گذشته، شیوع بیش‌تری داشته است. خوشبختانه امروزه از شدت آن كاسته شده است. اما به دلیل كشندگی فوق‌العاده‌اش واكسیناسیون علیه آن انجام می‌شود.
واكسیناسیون زمانی به خوبی اثر می‌كند كه به موقع و به طور كامل انجام شود. بعضی از واكسن‌ها زمانی مؤثر واقع می‌شوند كه چند بار تلقیح شوند. بنابراین، باید جدول واكسیناسیون به طور كامل رعایت گردد. یكی از مهم‌ترین دلایل مراجعه نكردن والدین برای واكسیناسیون فرزندان خود، آن است كه كودك، در روزی كه نوبت واكسیناسیون اوست، به تب، سرفه، سرماخوردگی یا اسهال مبتلا شده است. در این بیماری خفیف و همچنین در مواقع سوء تغذیه، اقدام به واكسیناسیون هیچ خطری ندارد و باید واكسن سر وقت به كودك تلقیح شود. پدران و مادران باید بدانند كه بعضی از واكسن‌ها عوارض مختصری دارند. مثلاً در محل تزریق واكسن (ب.ث.ژ) زخم كوچكی ایجاد می‌شود و كبره می‌بندد. این زخم نباید دستكاری شود زیرا پس از مدتی خود به خود خوب می‌شود. پس از تزریق واكسن ثلاث، كودك تب مختصری پیدا می‌كند و محل تزریق كمی متورم و دردناك می‌گردد. باید تب كودك با دارویی كه پزشك می‌دهد پایین آورده شود و محل تزریق با حوله گرم كمپرس شود. یك هفته پس از تزریق واكسن سرخك، كودك دچار حالتی شبیه سرماخوردگی می‌شود و ممكن است بثورات خفیفی روی پوست او ظاهر گردد. بروز هر یك از حالات فوق نشان‌دهنده واكنش طبیعی بدن نسبت به واكسن‌هاست و جای نگرانی نیست اما در صورتی كه پس از تزریق واكسن، تب شدید، بی‌قراری یا حالاتی شبیه تشنج پیدا شود (كه البته جز در مواقع نادر رخ نمی‌دهد) باید سریعاً به پزشك مراجعه كرد.
سیاه سرفه:
این بیماری، كه عامل آن نوعی باكتری است، دستگاه تنفسی را مبتلا می‌سازد و فرد بیمار دچار سرفه‌های خاص قطاری می‌شود و آن‌قدر سرفه می‌كند كه رنگ صورتش سیاه می‌شود. میزان كشندگی این بیماری بسیار بالاست و در صورتی كه فرد جان خود را از دست ندهد دچار ناتوانی‌ها و عوارض عصبی می‌شود. این بیماری به راحتی میتواند به افراد دیگر سرایت كند. واكسیناسیون علیه این بیماری میتواند از بسیاری از مرگ و میرهای ناشی از آن پیشگیری كند.
