پیشرفت علم و تکنولوژی توانسته است راه های مختلفی را پیش پای زوجین برای انجام تعیین جنسیت جنین بگذارد. از مطمئن ترین روش های تعیین جنسیت روش IVF و یا استفاده از ای یو ای برای تعیین جنسیت است. در ادامه این مطلب هر آنچه شما در رابطه با تعیین جنسیت جنین با روش ای یو ای میبایستی بدانید را در اختیارتان قرار می دهیم. و شما را به طور کامل با نحوی انجام عمل ای یو ای آشنا می کنیم و همچنین در ادامه عوارض روش IUI را بررسی می کنیم.
ای یو ای تعیین جنسیت موفق
IUI به معنی تزریق اسپرم شسته شده به درون حفره ی رحم بوده و یکی از روشهای کمک باروری می باشد. روش آی یو آی ساده و نسبتاً کم هزینه است. این روش برای اولین بار توسط دکتر رونالد اریکسون مورد استفاده قرار گرفت و از اواسط دهه ۷۰ میلادی در سراسر جهان جهت تعیین جنسیت کاربرد دارد.اما تعیین جنسیت با روش آی وی اف حدود ۱۰۰ درصد است. البته لازم است زن و شوهر بدانند این روش با اطمینان نزدیک به صد درصد انجام می‌شود، اما احتمال این که این جنین به مرحله تولد برسد ۳۵ تا ۴۰ در صد است.
آیا با ای یو ای پسردار میشم؟
اریکسون و همکارانش اعتقاد دارند که اسپرم‌های حاوی کروموزوم Y (پسر) به علت وزن کمتر فعالتر از اسپرم‌های حاوی کروموزوم X (دختر) می‌باشند و از همین خصوصیت در این روش جهت انجام تعیین جنسیت استفاده می شود.
در روش آی یو آی، اسپرم های مرد سانتریفوژ می شوند و اسپرم های با چگالی بالاتر در پایین ظرف ته نشین شده که اغلب حاوی کروموزم X و ایجاد کننده جنین دختر هستند و برعکس آن، اسپرم هایی که چگالی کمتری دارند و سبک هستند حاوی کروموزوم y بوده و در بالای ظرف قرار می گیرند. که تلقیح آن ها شانس فرزند پسر را بیشتر می کند. کارایی روش آی یو آی جهت دستیابی به جنس مورد نظر، در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد می باشد. باروری تخمک در آزمایشگاه و کاشت نطفه حاصل در رحم (انتقال نطفه) مولفه‌های اصلی آی وی اف محسوب می‌شود.
انجام عمل IUI برای چه بیمارانی پیشنهاد می گردد؟
این روش اولین خط درمان ناباروری پیش از انجام IVF می باشد که در موارد ذیل ممکن است به زوجین نابارور پیشنهاد گردد:
- کم بودن تعداد اسپرم و یا کم تحرکی اسپرم ها
- زیاد بودن تعداد اسپرم های غیر طبیعی.
- کم بودن حجم مایع منی.
- وجود آنتی اسپرم آنتی بادی (Anti sperm Antibodies) در مایع منی.
- وجود ترشحات کشنده اسپرم در دهانه رحم، کم بودن مخاط دهانه رحم و یا در مواقعی که موکوس سرویکس بسیار غلیظ است و اجازه عبور به اسپرم داده نمی شود. وجود مشکل در موکوس سرویکس را می توان در حین انجام تست (Post Coital Test – PCT) مشخص نمود.
- اندومتریوز خفیف یا متوسط
- عدم امکان انزال درون واژن توسط مرد در اثر ناتوانی جنسی ( ناتوانی در ایجاد و حفظ حالت نعوظ )، و یا اختلالات ساختمانی آلت تناسلی، فلج اندام تحتانی مرد یا وجود انزال پس رونده
- وجود مشکلات مربوط به تخمک گذاری در زنان
- واژینیسم (انقباض غیرارادی عضلات واژن به نحوی که تماس جنسی را غیرممکن می سازد)
- ناباروری با علل ناشناخته
نحوه ی انجام عمل IUI چگونه است؟
این روش نسبتا ساده و بدون درد است و تحت نظر پزشک، بدون بیهوشی انجام می شود. در این روش معمولا مایع منی به روش خاصی شسته شده و سپس اسپرم های شسته شده از طریق واژن با استفاده از یک لوله باریک (catheter) به داخل رحم زن ریخته می شود.
در این روش با هدفِ افزایش شانس بارداری، با مصرف داروهای تحریک کننده تخمدان، تعداد تخمک های آزاد شده در سیکل مربوطه را به دو یا چهار تخمک افزایش می دهند. به این منظور با دستور پزشک معالج داروهای محرک تخمدان باید دقیقا با دوز مناسب و در زمان مشخص مصرف گردد. پس از بررسی وضعیت تخمدانها به کمک سونوگرافی و مشاهده فولیکول و اطمینان از طبیعی بودن وضعیت، تزریق داروی کمک باروری (HCG) به منظور تحریک تخمک گذاری انجام می شود.
معمولا IUI حدود ۳۶ تا ۴۸ ساعت بعد از تزریق HCG انجام می شود. اما گاهی اوقات بنابر نظر پزشک و شرایط موجود برای افزایش میزان موفقیت، دوبار عمل IUI با فاصله یک روز، به طور متوالی انجام می گیرد.
با تعیین زمان دقیق انجام عمل IUI و اعلام آن به زوجین، مرد باید پس از ۵-۲ روز پرهیز از انجام مقاربت و خروج منی، صبح روز تعیین شده برای انجام عمل، نمونه ی اسپرم خود را به آزمایشگاه تحویل نماید. نمونه ی اسپرم باید به روش خودارضائی (استمناء) و یا استفاده از کاندوم های مخصوص فاقد مواد کُشنده ی اسپرم در ظرف استریل که توسط آزمایشگاه در اختیار مرد قرار می گیرد جمع آوری گردد. نمونه باید تازه بوده و حتی الامکان در محل آزمایشگاه تهیه شود. نمونه ی اسپرم در آزمایشگاه به روش شستشو با مواد خاص از مایع منی جدا شده و آماده ی تزریق می گردد.
سپس با استفاده از یک لوله ی پلاستیکی نازک به نام کاتتر، اسپرم ها بدرون رحم تزریق می گردند. پس از انجام IUI نیازی به بستری کردن بیمار وجود ندارد اما اکثر پزشکان ۳۰ الی ۶۰ دقیقه بیمار را روی تخت بی حرکت می خوابانند. بیمار نیازی به استراحت مطلق ندارد و می تواند کارهای عادی و روزمره ی خود را ادامه دهد. دو هفته پس از عمل IUI آزمایش تست بارداری انجام شده و نتیجه ی عمل مشخص می گردد.
مطلب پیشنهادی: علائم حاملگی بعد از ای یو ای | علائم بارداری بعد از ای یو ای
مطلب پیشنهادی: آیا ای یو ای موفقیت امیز با فولیکول ۱۸ ممکن است؟!
میزان موفقیت عمل IUI چقدر می باشد؟
میزان موفقیت در IUI با توجه به عوامل موثر ذکر شده، بین ۶% تا ۲۶% در هر سیکل درمان می باشد. موفقیت این عمل به عوامل متعددی بستگی دارد. در مواردی که تعداد و کیفیت اسپرم های مرد مناسب باشد درصد موفقیت پس از استفاده از این روش بسیار بالاتر از افرادی است که به علت تعداد کم اسپرم ناچار به انجام این عمل می گردند. از طرفی بیماریهای زنان هم نقش مهمی در میزان موفقیت ایفا می نماید. سن زن و شرایط فیزیولوژیکی او در این زمینه نقش مؤثری دارد. بطور مثال اگر زن بیشتر از ۳۵ سال داشته باشد احتمال بارداری با این روش به طرز چشمگیری کاهش می یابد.
در صورت عدم موفقیت در درمان پس از انجام ۳ تا ۶ بار سیکل IUI ، از سایر روشهای درمان ناباروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا تزریق اسپرم به سیتوپلاسم تخمک در محیط آزمایشگاه (ICSI) استفاده می‌شود.
پیگیریهای لازم بعد ازانجام عمل IUI
۱- معمولا ۶ الی ۱۲ روز بعد از تخمک گذاری لانه گزینی جنین در هر قسمتی از رحم می تواند رخ دهد و لازم است ۲ هفته پس ازانجام IUI، تست حاملگی (βHCG) از طریق آزمایش خون انجام شود.
۲- در صورت مثبت بودن نتیجه تست، لازم است پس از ۴۸ ساعت، مجددا جهت انجام تست حاملگی اقدام نمود. این تست جهت بررسی روند افزایش هورمون بارداری (βHCG) انجام می شود.
توصیه های عمومی جهت افزایش موفقیت IUI
۱- انجام مقاربت جنسی بعد از IUI، شانس باروری را افزایش می دهد به شرط آنکه در هنگام IUI بیمار لکه بینی و یا خونریزی نداشته باشد که در این موارد مقاربت جنسی ۴۸ ساعت بعد از IUI انجام می شود.
۲- در صورت استفاده از داروهای شیاف مانند که معمولا پس از انجام IUI تجویز می شود باید از شنا کردن پس از IUI خودداری شود، در غیر اینصورت هیچگونه ممانعتی جهت شنا کردن وجود ندارد.
۳- بهتر است مصرف مکمل های بارداری مثل ویتامین ها، از روز بعد از IUI آغاز شود.
۴- داشتن رژیم غذایی خوب، تمرینات ورزشی، عدم استعمال دخانیات و الکل و کاهش مصرف کافئین در زنان موفقیت باروری را افزایش می دهد.
۵- در مردان داشتن رژیم غذایی سالم سرشار از آنتی اکسیدان (مثل سبزیجات و میوه ها)، مصرف مولتی ویتامین، نگه داشتن وزن در محدوده مناسب، انجام تمرینات ورزشی مرتب و مداوم، دوری از استرس (که با هورمونهای ضروری تولید کننده اسپرم تداخل ایجاد می کند)، اطمینان از عدم مسمومیت با فلزات سنگین، حشره کش ها و مواد شیمیائی موجود در حلالها که می تواند روی کیفیت و کمیت اسپرم ها تأثیر گذار باشد، روی میزان موفقیت IUI تاٌثیرگذار می باشد.
۶- عدم استعمال دخانیات در مردان، استعمال دخانیات با دو مکانیزم ذیل برروی اسپرم ها تأثیر می گذارد:
منجر به تغییر شکل اسپرم ها می شود و در نتیجه اختلالات مربوط به نفوذ اسپرم در تخمک ایجاد می شود .
باعث تخریب DNA اسپرم ها می شود. تخریب DNA منجر به ایجاد مشکلات جدی برای جنین می شود، (مثل عقب ماندگی های رشدی- ذهنی). مشخص شده است که حتی جویدن تنباکو هم سبب کاهش تعداد اسپرم و هم سبب اختلالات نعوظی در آلت تناسلی مرد می شود.
۷- خودداری مردان از استحمام با آب داغ و یا حمام داغ و یا حتی پوشیدن لباسهای تنگ که منجر به محدودیت در جریان گردش خون در بیضه ها می شود ودر نتیجه سلامت اسپرم ها را تحت تاٌثیر قرار می دهد.
۸- مصرف بعضی از آنتی بیوتیک ها می تواند بروی کیفیت اسپرم ها تاٌثیر بگذارد، بنابراین باید با پزشک متخصص زنان در مورد عدم مصرف این آنتی بیوتیک ها از چند هفته قبل از انجام IUI مشورت شود.
عوارض آی یو آی
بسیاری از خانم هائی که عمل IUI را انجام داده اند، دردی شبیه انجام تست پاپ اسمیر داشته اند. با این وجود عبور کاتتر از گردنه رحم بدلیل امکان ایجاد جراحت های ریز، می تواند موجب لکه بینی، خونریزی و دردهای شکمی گردد. البته بسیاری از متخصصین زنان، علت دردهای شکمی را تخمک گذاری می دانند. در بیشتر مواقع بدلیل آنکه گردنه رحم در هنگام تخمک گذاری نرم و کمی باز می شود عبور کاتتر احساس نمی شود.
در صورت آلوده بودن اسپرم تلقیحی، احتمال انتقال عفونت های منتقله از طریق تماس جنسی (STDs) وجود دارد. همچنین هنگام عبور کاتتر از واژن و سرویکس احتمال دارد کاتتر توسط عوامل میکروبی موجود در این نواحی آلوده شود و احتمال دارد این عوامل میکروبی به رحم انتقال پیدا کنند و موجب انتقال عفونت گردند که با مانیتورینگ صحیح و منظم ریسک انتقال عفونت به حداقل می رسد.
در صورتیکه شستشوی اسپرم ها بدقت صورت نگیرد و کمی از مایع سمینال که حاوی پروستاگلاندین ها (انقباض کننده عضلانی) می باشد وارد رحم شود می تواند انقباضات شدید رحمی، دردهای شکمی و حتی بی هوشی و کلاپس رحمی را در پی داشته باشد. در صورت تداوم درد، فقط استفاده از مسکن های حاوی استامینوفن ( مثل Tylenol) مجاز است و از مصرف مسکن های گروه NSAIDs مثل (Ibuprofen) باید خودداری شود.
در روش آی یو آی، اسپرم از مرد گرفته می‌شود و پس از شست‌وشو و آماده‌سازی در آزمایشگاه، به داخل رحم خانم منتقل می‌شود تا بتواند آنجا با تخمک لقاح کند و جنین تشکیل شود. روش‌هایی وجود دارند که می‌توان پیش از انتقال، با استفاده از آنها تکنیک اسپرم‌های دارای کرموزوم Y را از اسپرم‌های دارای کرموزوم X جدا کرد. یعنی در اصطلاح عامیانه، می‌توان اسپرم‌های پسرساز و دخترساز را جدا کرد و فقط اسپرم‌هایی را منتقل کرد که جنسیت دلخواه زوج را می‌سازند.