انحراف چشم عمدتا در کودکان و در سنین یک تا چهار سال تشخیص داده می شود… بهتر است در خانواده‌هایی که زمینه تنبلی و انحراف چشم وجود دارد، کودکان از سن شش‌ماهگی تحت معاینه قرار گیرند؛ انحراف چشم در هر سنی که باشد باید سریعاً درمان شود و در صورت عدم درمان به موقع، باید انتظار کم بینایی را در کودک داشت…
انحراف چشم کودکان یا لوچی به معنی عدم هماهنگی حرکت عضلات چشم یا عدم توانایی تمرکز بین دو چشم است. در این وضعیت که در چشم‌های نوزادان تازه متولد شده دید می‌شود، چشم‌ها در جهات مخالف هم حرکت کرده یا قرار دارند. در واقع زمانی که انحراف چشم وجود دارد، مغز درک درستی از تصاویر دریافتی ندارد و سیستم مغزی و عصبی مختل می‌شود.
چشم کودکان تمایل به لوچ بودن در چند ماه اول زندگی خود را دارد، و سپس زمانی که به ۴ تا ۶ ماه می‌رسد راست می‌شود. اگر او پس از شش ماه همچنان دچار چپ چشمی است، ممکن است انحراف چشم یا استرابیسم داشته باشد.
در بعضی موارد لازم است نوزاد قبل از ۳-۴ ماهگی مورد معاینه قرار گیرد. این موارد عبارتند از: انحراف شدید چشم ها، عدم حرکت چشم قبل از ۳ ماهگی، انحراف هر دو چشم به داخل، ثابت ماندن یک چشم در زمان حرکت چشم دیگر و یا تفاوت فاحش بین حرکات دو چشم.
کودک می تواند با انحراف چشم به دنیا بیاید و یا اینکه در در طول دوران کودکی دچار این اختلال شود. این حالت در اثر آسیب وارده به ماهیچه هایی که مسئول حرکات چشم هستند، ایجاد می شود و یا ریشه در اختلال و سابقه خانوادگی دارد.
انحراف چشم عمدتا در کودکان و در سنین یک تا چهار سال تشخیص داده می شود، به ندرت پیش می آید که کودکی تا سنين بالاتر انحراف چشم داشته باشد.
انحراف چشم کودکان و واقعیت های آن
به دیواره خارجی هر چشمی، شش عضله چسبیده است که مسئولیت کنترل حرکات چشم را به عهده دارند. در هر چشم، دو عضله چشم را به سمت راست یا چپ می‌برند. چهار عضله دیگر مسئولیت حرکت چشم به سمت بالا و پایین و یا کنترل حرکات مورب چشم را به عهده دارند. برای تمرکز هر دو چشم بر روی یک نشانه مشخص، لازم است تمامی عضلات چشم با یکدیگر و با عضلات همکار چشم مقابل هماهنگ باشند. هر علتی که در این هماهنگی اختلال ایجاد کند می‌تواند منجر به استرابیسم یا انحراف چشم شود.
آیا انحراف چشم کودکان ممکن است به اختلال دید دائمی منجر شود؟
چنانچه انحراف چشم در زمان کودکی پدیدار شود خطر تنبلی چشم به همراه دارد که ممکن است این تنبلی چشم برای همیشه باقی بماند.
دلایل انحراف چشم کودکان چیست؟
ژنتیک
نارس بودن نوزاد
حوادث موقع زایمان
اختلالات مغزی
ضربه و صدمات چشمی
تشنج کودکان
ترس شدید
تب
بیماری‌های چشمی و هر عاملی که دید یک چشم را کاهش دهد
عیوب انکساری چشم مانند دور بینی و آب مروارید
مشکلات مغزی از قبیل فلج مغزی، عقب افتادگی مغزی، هیدروسفالی و تومورهای مغزی
نشانه های انحراف چشم کودکان چیست؟
اصلی‌ترین علامت انحراف چشم در کودکان، در واقع چشمی است که در جای خود قرار ندارد. گاهی کودک در نور آفتاب یک چشم خود را می‌بندد و گاه با کج کردن سر خود به یک موقعیت به خصوص تلاش می‌کند که از هر دو چشم خود استفاده نماید. انحراف چشم گاهی به صورت خستگی شدید چشم و سردرد در حین فعالیت چشمی و یا با علایم فقدان یک دید عمقی مناسب نیز دیده می‌شود.
انحراف کاذب در چشم چیست؟
تنها نشانه‌ای كه والدین می‌توانند متوجه وجود انحراف چشم كودک شوند، تغییر ظاهری چشم‌هاست. گاهی نیز ظاهر چشم كودک نشان‌دهنده انحراف است ولی در اصل هیچ مشكلی وجود ندارد كه به این شرایط، انحراف كاذب می‌گوییم.
در انحراف چشم کاذب، در شرایطی که پل بینی (برآمدگی استخوانی قسمت وسط بینی) کودک پهن باشد، چشم به گونه‌ای زیر پوست بینی قرار می‌گیرد. این مسئله شاید در نگاه اول انحراف چشم به نظر برسد ولی در واقع، انحراف چشم کاذب محسوب می‌شود. به عبارت روشن‌تر، چشم کودک مشکلی ندارد و تنها ظاهر آن شبیه انحراف چشم است. البته تشخیص این مسئله بر عهده پزشک متخصص چشم خواهد بود. ابتلا به این نوع انحراف چشم کاذب، برای کودک مشکلی به وجود نمی‌آورد و به مرور زمان و با افزایش سن کودک این مسئله برطرف می‌شود.
البته باید دقت داشت که پس از تشخیص انحراف كاذب هم باید تا زمانی كه پزشک تعیین می‌كند، بررسی‌ها و پیگیری‌های لازم انجام شود.
نکته بسیار مهم اینکه اگر کودکی مراجعه نمود و تشخیص انحراف کاذب داده شد به این معنی نیست که کودک در معرض انحراف چشم قرار ندارد زیرا کودکان تا سن ۵ سالگی در معرض ایجاد انحراف چشم هستند. البته بیشترین احتمال در سن ۳-۲ سالگی است. پس معاینات مکرر ضرورت دارد.
چه زمانی باید برای معاینه انحراف چشم، به پزشک مراجعه کرد؟
بهتر است در خانواده‌هایی که زمینه تنبلی و انحراف چشم وجود دارد، کودکان از سن شش‌ماهگی تحت معاینه قرار گیرند.
انحراف چشم در هر سنی که باشد باید سریعاً درمان شود و در صورت عدم درمان به موقع، باید انتظار کم بینایی را در کودک داشت که این آسیب معمولا جبران ناپذیر است. انحراف چشم همچنین می‌تواند باعث از بین رفتن زیبایی کودک شود و از نظر اجتماعی برای او مشکلاتی را به ویژه در مدرسه به وجود بیاورد. انحراف چشم باعث اختلال در عملکرد چشم شده و تنبلی چشم را به همراه دارد.
چگونه انحراف چشم کودکان را درمان کنیم؟
درمان انحراف چشم در کودکان، به علت زمینه‌ای و شدت انحراف چشم بستگی دارد. این مشکل با عینک و یا جراحی ماهیچه چشم درمان می‌شود.
در مواردی استفاده از قطره چشم و یا بستن یکی از چشم‌ها نیز می‌تواند مفید باشد.
گاهی اوقات دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم می‌تواند موجب انحراف چشم در کودکان بسیار کم سن شود. این بچه‌ها ممکن است با استفاده از عینک بهبود یابند.
به کودکی که تنبلی چشم و لوچی دارد ممکن است توصیه شود که چشم سالم خود را ببندد. این کار موجب می‌شود که چشم لوچ و تنبل، مجبور شود بر اشیا تمرکز کرده و عملِ دیدن را انجام دهد. در طول زمان این روش درمان می‌تواند موجب شود که چشم ضعیف قوی‌تر شود. گاهی اوقات این عمل برای برقراری تعادل میان قدرت عضله‌های هر دو چشم لازم است.
معمولاً لازم است که کودکان به مدت چند ماه تا چند سال و در هر روز به مدتِ ۲ تا ۳ ساعت در ساعات بیداری خود، از چشم بند استفاده کنند. در موارد شدید‌تر شاید لازم باشد که از چشم بند به مدت ۶ ساعت و یا بیشتر در روز استفاده شود.
چنانچه انحراف چشم به دلایل دیگری به غیر از نیاز به عینک و در سن بالا ایجاد شود، در چنین شرایطی علت به وجود آورنده این مسئله مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر علت آسیب به ماهیچه چشم و فلج آن باشد، شش ماه باید صبر کرد تا مشکل برطرف شود. در صورتی که بعد از گذشت شش ماه، چشم به حالت عادی بازنگشت، جراحی برای فرد درنظر گرفته می‌شود. جراحی ماهیچه‌های چشم، یک جراحی پیچیده و سنگین محسوب می‌شود و جراح باید مشکل ماهیچه‌های آسیب دیده را برطرف کند.
پس از جراحی ممکن است انحراف چشم به طور کامل اصلاح نشود. برای مثال، فردی که چشم او دارای ۲۰ درجه انحراف باشد، ممکن است پس از عمل جراحی پنج درجه از این انحراف باقی بماند.
گاهی هم عمل کاملا موفقیت آمیز است. به طور کلی هرچه انحراف چشم کمتر باشد، نتیجه عمل نیز بهتر خواهدبود.
رشد کودک به خودی خود، انحراف چشم کودکان را درمان نمی‌کند و بهترین زمان درمان آن، زمانی است که کودک در سنین پایینی به سر می‌برد. پدر و مادر‌ها نباید نگران باشند زیرا انحراف چشم ممکن است بدون جراحی و با استفاده از قطره‌های چشمی، تمرینات چشمی و یا عینک درمان شود. بهترین راه برای اطلاع از موثرترین گزینه برای درمان انحراف چشم کودک این است که کودک را توسط یک پزشک مجرب و متخصص مورد بررسی قرار دهید.
