بیماری فیبروکیستیک پستان خطرناک نیست، بلکه یک بیماری پر دردسر است زیرا می تواند ناراحتی ایجاد کند. بافت پستان زنان در پاسخ به هورمون طبیعی است . اگر مبتلا به بیماری فیبروکیستیک پستان هستید،
ممکن است توده در سینه ها ناشی از کیست (کیسه های پر از مایع) یا تورم لوبول سینه (غدد تولید شیر) احساس کنید. همچنین می توانید ضخامت ناصاف در بافت پستان ناشی از رشد بیش از حد بافت فیبری در سینه خود احساس کنید.
اگر چه سینه های فیبروکیستیک خطرناک نیست، این شرایط می تواند به تشخیص سرطان پستان را سخت تر کند.
سینههای فیبروکیستیک وضعیت سرطانی ندارند. این یک وضعیت ناشی از حضور کیست‌ها یا برآمدگی‌های متعدد در پستانها است. این سندرم هم چنین به عنوان تغییراتِ فیبروکیستیک، التهابِ مزمن کیستیک پستان و ناراحتی پستان شناخته شده است. این کیست‌ها تودههای گردی هستند که آزادانه حرکت می‌کنند و یا نرم هستند یا سفت. بیماران از سینههای متورم و دردناک پیش از شروع قاعدگی رنج می‌برند. البته این وضعیت منجر به سرطان سینه نمی‌شود.
علل ایجاد سینه های فیبروکیستیک
علت اصلی سینههای فیبروکیستیک، تغییراتِ ماهانه در سطوح استروژن و پروژسترون است. ترشح بیش از حد هورمون استروژن، دلیل اصلی ایجاد کیست‌ها است. استروژن هورمون پرولاکتین را که مسئولِ آماده سازی بدن زن برای بارداری احتمالی است کنترل می‌کند. این مشکل به طور عمده زنان را در سن بارداری یا بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی درگیر می‌کند. سیستم لنفاوی مایعات را از بافت پستان جمع آوری کرده و به خارج از سینه‌ها حمل می‌کند. هنگامی که افزایشی در محتوای سیال رخ می‌دهد، آنها تمایل به تجمع در بعضی از نقاط پستان پیدا می‌کنند. بافت فیبری خاصی آنها را احاطه می‌کند و در نتیجه تشکیل کیست، مانند زخم ضخیم میشود.
عوامل افزایش دهنده خطر
در بعضی از تحقیقات نشان داده شده است كه نوشیدن قهوه و سیگار كشیدن موجب افزایش بروز این بیماری و گستردگی زیادتر آن میشود. اما در بعضی دیگر از تحقیقات، این عوامل خطر به اثبات نرسیدند.
علایم شایع
توده‌ها معمولاً در هر دو پستان وجود دارند. ممكن است تنها یك توده وجود داشته باشد، اما معمولاً چندین توده وجود دارد.
– وقتی كه روی این توده‌ها با نوك انگشتان فشار آورده میشود، بافت آن مقاومت نشان می‌دهد و فشرده نمی‌شود. این توده‌ها ممكن است به هنگام لمس دردناك باشند.
– درد در كل پستان، خصوصاً درست قبل از شروع عادت ماهانه
– این توده‌ها غالباً قبل از عادت ماهانه بزرگ میشوند و بعد از آن كوچك میشوند.
– اندازه توده‌ها متغیر است. اگر توده‌ها نسبتاً بزرگ و در سطح پستان باشند، می‌توان آنها را به راحتی حركت داد.
– تودههای عمقی را شاید بتوان از سرطان پستان افتراق داد.
– ترشح از نوك پستان
راه های تشخیص فیبروکیستیک چیست؟
افراد دارای تغییرات فیبروکیستیک بیشتر با شکایتهای زیر به پزشک مراجعه می کنند:
احساس درد و ناراحتی در پستان به صورت دورهای یا ثابت
لمس توده های ریز در هنگام معاینه ی پستان توسط خود فرد
◄ اولین اقدام جراح، معاینه است . بهترین زمان برای انجام معاینه روز ۷ تا ۱۰ بعد از شروع عادت ماهیانه است. در این معاینه هر دو پستان و زیر بغلها بررسی میشوند تا اطمینان حاصل شود ضایعهی مشکوکی از نظر سرطانی بودن وجود ندارد.
در اکثر موارد در کنار معاینه، یک بررسی رادیولوژیک هم در خواست می شود:
◄ مامو گرافی: در خانمهای با سن بالاتر (بالاتر از ۳۵ سال) ارزش تشخیص دارد. چرا که تا قبل از این سن، پستانها بسیار متراکم هستند و دقت بررسیهای ماموگرافی پایین میآید.
◄ سونوگرافی: در سنین کمتر از ۳۵ سال کاربرد دارد و توانایی افتراق تودههای کیستی از تودههای توپر یا solid را دارد .
◄ در بعضی موارد لازم است از این نواحی ندولار (حاوی کیست های ریز) جهت حصول اطمینان بیشتر، نمونه برداری صورت گیرد.
چرا تشخیص FCC مهم است؟
همان طور که گفته شد تغییرات فیبروکیستیک تغییرات خوشخیم پستانی هستند و سرطانی نبوده و زمینه ساز ابتلا به سرطان هم نمیشوند. شیوع این تغییرات در خانمها بسیار بالا است. نکته حائز اهمیت این است که تشخیص زود هنگام سرطان پستان در بانوانی که سینههای آنها دچار تغییرات فیبروکیستیک است با مشکلات فراوانی روبروست. این موضوع به این علت است که بعضی از علائم این دو بیماری در این دو وضعیت مشترک است. به همین دلیل توصیه می شود خانمهایی که سینههای فیبروکیستیک دارند به صورت دورهای و مرتب تحت معاینهی بالینی توسط جراح (با تجربه در حیطهی بیماریهای پستان) و بررسیهای رادیولوژیک مناسب قرار گیرند.
درمان تغییرات فیبروکیستیک چیست؟
اگر چه درمان پستان های فیبروکیستیک بنابر شرایط افراد مختلف، متفاوت است ولی به طور کلی در درمان تغییرات فیبروکیستیک به دو موضوع توجه ویژه میشود.
کنترل درد
تصحیح اختلات هورمونی
کنترل درد:
شدت درد و همچنین طول دورهای که درد وجود دارد در افراد مختلف متفاوت است. به عنوان مثال در شرایطی که تنها احساس پری و سنگینی و درد خفیف در پستان به ویژه در نزدیکی شروع عادت ماهیانه وجود دارد، درمان متفاوتی از شرایطی دارد که در آن درد به حدی شدید است که با فعالیت های روزمره منافات دارد و یا درد تقریبا در تمام طول ماه حس می شود. بر اساس این تفاوتها، نوع درمان هم متفاوت خواهد بود. موارد زیر در کنترل درد این بیماران مفید است
* استفاده از کرستهایی که حمایت مناسبی از پستان داشته باشند( مانند کرست های ورزشی) و پوشیدن این نوع لباس حتی در طول شب می تواند در کاهش درد موثر باشد.
* استفاده از مسکنها شامل استومینوفن و یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ژلوفن و ناپروکسن به صورت دوره ای (مثلا از ۶ روز قبل از شروع عادت ماهیانه تا ۳ روز بعد از شروع آن) در بسیاری از خانمها مفید است.
* مصرف ویتامینها مانند ویتامین C، A ،B6 و به ویژه ویتامین E میتواند در بسیاری از خانمها با کاهش درد ناشی از پستانهای فیبروکیستیک همراه میباشد. نکتهی مهم اینجاست که این داروها اگرچه نام ویتامین دارند اما مصرف بی رویهی آن برای بدن مضر است. به عنوان مثال : دوز مصرفی ویتامین E400 میلی گرم (برای طولانی مدت) تنها ۲ بار در هفته است . از طرفی مصرف بیرویهی این ویتامینها در دوران بارداری ممنوع است. بنابراین این نوع درمان در خانم های باردار یا خانمهایی که قصد بارداری دارند باید با احتیاط و زیر نظر پزشک معالج انجام شود.
* گروه دیگری از ترکیبات دارویی با پایهی گیاهی وجود دارد که در کنترل درد پستانهای فیبروکیستیک موثر است. معروف ترین آنها قرصهای برگرفته از روغن گل مغربی یاPrimrose evening oil است. این ترکیب که حاوی برخی از اسیدهای چرب است در کنترل درد میتواند موثر باشد. این دارو ها نیز در دوران بارداری و شیر دهی نباید مصرف شوند.
تنظیم هورمونی:
یکی از مواردی که در ایجاد تغییرات فیبروکیستیک در پستان می تواند موثر باشد، اختلالات ناشی از اثر هورمونهای مختلف (از جمله استروژن و پروژسترون تولید شده از تخمدان) بر روی سلولهای شیرساز پستان است. در برخی از افراد دارای این شرایط، نامنظمی در سیکلهای ماهیانه هم وجود دارد. در این افراد اصلاح این نامنظمی که در واقع اصلاح سطح هورمونهای خونی است میتواند به بهبود شرایط فیبروکیستیک منجر شود. مصرف این داروها به هیچ عنوان نباید سرخود باشد چرا که این داروها خــــود می توانند باعث بدتر شدن شرایط فیبروکیستیک بشوند.
سایر اختلالات هورمونی (اندوکراینی) مانند دیابت یا مشکلات تیروئید هم می تواند همراه با وجود تغییرات فیبروکیستیک باشند. در این موارد با اصلاح این مشکلات هورمونی، علائم پستانها هم ممکن است رفع شوند.
برخی مطالعات مصرف داروهای ضد استروژنی( تاموکسیفن) و ضد آندروژنیک (دانازول) را در درمان وضعیت فیبروکیستیک مطرح کردهاند. با توجه به عوارض جانبی این داروها، مصرف آنها به عنوان خط آخر درمان در خانم هایی با دردهای دائمی و شدت زیاد مطرح می شود. باید توجه داشت که هیچیک از این دارو ها را نمی توان سر خود و یا به مدت طولانی مصرف نمود زیرا عوارض این دارو ها در دراز مدت از تحمل فیبروکیستیک به مراتب بد تر است.
توصیه هایی که در بهبود علائم بیماری فیبروکیستیک موثر است:
برای کاهش درد و علائم پستانهای فیبروکیستیک توصیههایی وجود دارد:
– انجام منظم ورزش (به ویژه ورزشهای هوازی مانند پیادهروی، شنا)
– داشتن رژیم غذایی کم چرب
– داشتن رژیم غذایی کم کافئین (کافئین در قهوه، چای، شکلات به میزان زیاد وجود دارد.)
– مصرف گوشت ماهی حداقل ۲ بار در هفته
– استفاده از کرستهای ورزشی که به طور کامل اطراف پستانها را می گیرد.
– استفاده از دوش یا کمپرس گرم روی پستانها
– حذف کافئین از برنامه غذایی با بهبود علایم همراه است باید به بیمار توصیه شود از مصرف چای ٬ قهوه ٬ نوشابه های مشکی و شکلات ٬ کرفس ٬ بادمجان خود داری کند و مقدار مصرف نمک را نیز کم کند .
باید به بیمارانی که دچار تغییرات فیبروکیستیک شده اند توصیه شود که هر ماه درست بعد از پایان قاعدگی پستان های خود را معاینه نمایند و در صورت پیدایش توده موضوع را به پزشک خود اطلاع دهند .
