اندومتریوز اختلالی در دستگاه تناسلی خانم ها است که در آن بافت اندومتر (پوشش طبیعی رحم) در خارج حفره رحم یافت می شود. اندومتریوز می تواند باعث مشکل در بارداری شود. در حقیقت ۳۰ تا ۵۰% از زنان با مشکل باروری دارای اندومتریوز هستند.
ارتباط بین اندومتریوز و ناباروری به طور کامل مشخص نشده است. علت اصلی ناباروری ناشی از اندومتریوز مربوط به وجود زخم و چسبندگی در لوله ها است. این چسبندگی ها از رسیدن اسپرم به تخمک و در نتیجه لقاح آن ها جلوگیری می کند یا مانع حرکت تخمک بارور شده به سمت پایین لوله فالوپ می شود (این حالت موجب حاملگی خارج رحم می شود).
برخی محققان معتقدند اندومتریوز می تواند باعث نقص در فاز لوتئال و در نتیجه کاهش سطح هورمون پروژسترون یا مشکل در ساخت بافت طبیعی جداره رحم شود. این حالت، لانه گزینی تخمک بارور شده را با مشکل مواجه می کند.
گاهی اوقات اندومتریوز می تواند در تخمدان ها رشد کند و تشکیل کیست دهد (اندومتریوما). معمولا این حالت را برخلاف دیگر انواع اندومتریوز می توان به کمک سونوگرافی تشخیص داد، اما تنها راهی که می توان با اطمینان اندومتریوز را در همه بافت ها تشخیص داد از طریق لاپاراسکوپی است.
لاپاراسکوپی در تشخیص و درمان اندومتریوز
لاپاراسکوپی، جراحی با حداقل تهاجم است که برای بررسی و درمان موارد زیر استفاده می شود:
اندومتریوز شدید و بافت های زخم حاصل از آن که با اندام های داخلی مثل روده یا مثانه تداخل پیدا می کنند.
درد اندومتریوزی که بعد از هورمون درمانی همچنان ادامه می یابد.
درد شدید اندومتریوز (بعضی از خانم ها و پزشک آن ها ترجیح می دهند در این حالت، از مرحله درمان دارویی رد شوند و برای درمان، لاپاراسکوپی انجام شود).
کیست اندومتریوز در تخمدان (اندومتریوما).
برداشت چسبندگی ها و بافت زخم اندومتریوز که موجب ناباروری شده اند.
جراحی لاپاراسکوپی و بارداری
لاپاراسکوپی اطلاعات مفیدی در اختیار پزشک قرار می دهد از اینکه چطور می توانید باردار شوید و چه زمانی تحت درمان برای بارداری قرار گیرید. پزشک هنگام جراحی لاپاراسکوپی میزان، محل و عمق اندومتریوز را ارزیابی می کند و اندومتریوز بر اساس شدت در ۴ مرحله رده بندی می شود: حداقل میزان اندومتریوز (مرحله ۱)، اندومتریوز خفیف (مرحله ۲)، اندومتریوز متوسط (مرحله ۳) یا اندومتریوز شدید (مرحله ۴). این سیستم نمره دهی به میزان موفقیت بارداری مرتبط است. هر چه شدت اندومتریوز کمتر باشد، درمان و حذف بافت اندومتریوز شانس بارداری فرد را به روش طبیعی افزایش می دهد.
در صورتی که اندومتریوز شدیدتر باشد (مراحل ۳ یا ۴)، جراحی می تواند موجب بازگشت آناتومی طبیعی بافت لگن شود که این امر باعث عملکرد بهتر تخمدان ها و لوله های فالوپ می شود. همچنین برداشت اندومتریومای وسیع ممکن است موجب بهبود باروری شود.
بعد از انجام لاپاراسکوپی، مرحله بعدی برای باردار شدن بستگی به سن شما و شدت اندومتریوز دارد. در صورتی که اندومتریوز خیلی شدید باشد و بیشتر از ۳۵ سال داشته باشید، پزشک ممکن است موارد دیگر مثل درمان دارویی یا IVF را برای باردار شدن به شما توصیه کند.
لاپاراسکوپی تقریباً در همه موارد با بیهوشی عمومی همراه است یعنی بیمار در طول عمل کاملاً بیهوش است و دردی حس نمیکند.
در حین لاپاراسکوپی، جراح یک یا چند برش کوچک به اندازه ۱-۵/۰ سانتیمتر در شکم ایجاد میکند. این برشها به جراح اجازه میدهند که لاپاراسکوپ، ابزارهای جراحی کوچک و لولهای برای پمپ کردن گاز دیاکسیدکربن را وارد شکم کند. پُر کردن شکم با گاز کمک میکند که اندامها از دیواره شکم فاصله گرفته و پزشک دید بهتری داشته و عمل را با کمترین احتمال آسیب به دیگر ارگانهای داخلی انجام دهد.
همچنین جراح از طریق لاپاراسکوپ میتواند بر روی مانیتور، تصویر واضحی از درون شکم را مشاهده کند. لاپاراسکوپی برای کمک به تشخیص بازه وسیعی از مشکلات که درون شکم یا لگن ایجاد میشود، قابل استفاده است. همچنین برای انجام عملهای جراحی همچون برداشتن عضو/ اندام آسیبدیده یا بیمار، برداشتن نمونه بافت برای آزمایش (بیوپسی).