عوارض از شیر گرفتن کودک برای مادر فقط به احساس درد در سینه ها و تورم پستان های مادر خلاصه نمی شود بلکه بعد عاطفی از شیر گرفتن کودک برای مادر نیز دارای اهمیت است. عشق و علاقه بی‌ریای کودک نسبت به مادر برای رفع نیازهای عاطفی و روانی و رسیدن به آرامش وجود دارد اما به طور ناگهانی و با رفتار ضربتی و غلط این ارتباط قطع می‌شود و کودک را دچار شکست عاطفی تلخی می‌کند. در ادامه این مطلب قصد داریم در رابطه با عوارض از شیر گرفتن بچه برای مادر صحبت کنیم و راه حل هایی برای کم کردن این عوارض پیدا کنیم.
مطلب پیشنهادی: ۱۰ روش برای کنترل افسردگی بعد از قطع شیردهی (از شیر گرفتن کودک)
عوارض از شیر گرفتن بچه برای مادر
از شیر گرفتن کودک می‌تواند استرس‌زا باشد و در موارد نادری احتمال خطر وجود دارد. التهاب سینه و سوتغذیه کودک، دو خطر اولیه‌ی از شیر گرفتن کودک است. در این مواقع بعضی از مادران دچار افسردگی یا اضطراب می‌شوند و بعضی از نوزادان تلاش می‌کنند تا بدون تغذیه با شیر مادر خودشان را تسکین دهند.
در صورت مشاهده موارد زیر حتما پزشک خود را مطلع کنید:
- ایجاد تب در مادر؛
- سینه‌های مادر متورم، قرمز و داغ شوند؛
- ترشحات سبزرنگ یا بدبو از سینه؛
- مادر علائم افسرگی یا علائم اضطراب داشته باشد؛
- پوشک کودک کمتر خیس یا کثیف شود؛
- تغییر مشخصی در الگوی خواب کودک ایجاد شده باشد و به‌مدت طولانی، در حدود یک یا دو هفته ادامه داشته باشد.
عوارض دیر از شیر گرفتن کودک
اگر کودک دیر از شیر گرفته شود ممکن است کودک ضعف و لاغر شود و همچنین ممکن است استخوان های کودک نرم شود، دلیل این موضوع این است که بعد از مدتی دیگر شیر مادر نمی تواند تمامی مواد مغذی مورد نیاز بدن کودک را تامین کند و رشد کودک دچار اختلال می شود. هر چند از نظر کارشناسان دیر از شیر گرفتن بچه بهتر است تا نوزاد را زود از شیر بگیرند.
منخصصان کودک توصیه می کنند از شیر گرفتن کودک در فصل های بهار و یا پاییز انجام شود ، زیرا که در فصل گرمی مانند تابستان احتمال مریض شدن کودک افزایش پیدا می کند. و ممکن است کودک به اسهال مبتلا شود.
ورم سینه ناشی از شیر گرفتن بچه
درصورتی‌که استفاده از شیردوش فایده‌ای نداشت، خانم‌های شیرده می‌توانند از روش‌های دیگری برای رفع ناراحتی سینه ناشی از شیر گرفتن کودک استفاده کنند. هم استفاده از شیردوش و هم شیردهی هردو می‌توانند میزان تولید شیر را افزایش دهند، همچنین می‌توانند ناراحتی را بیشتر کند و روند از شیر گرفتن کودک را طولانی‌تر کنند. استفاده از روش‌های زیر می‌تواند برای کاهش ناراحتی‌ها مناسب باشد:
- استفاده از برگ کلم برای سینه، برگ‌های سرد می‌تواند برای ورم مناسب باشد؛
- از داروهای ضدالتهابیِ غیراستروئیدی برای کاهش درد استفاده کنید؛
- قبل از شیردهی از کمپرس گرم یا حمام داغ استفاده کنید؛
- قبل از شیردهی از کمپرس سرد (مثلا نخودفرنگی یخ‌زده) استفاده کنید؛
- با مشورت و تشخیص پزشک می‌توانید از قرص های ضد بارداری استفاده کنید. تولید شیر در بعضی از خانم‌هایی که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کنند کاهش می‌یابد و ناراحتی‌هایی حاصل از گرفتن کودک از شیر کم خواهد شد؛
- سینه‌ی خود را ماساژ دهید تا خطر بسته‌شدن مجاری شیری کاهش یابد؛
- زمانی‌که سینه سنگین می‌شود از سینه‌بندهای حمایتی استفاده کنید. محکم بستن سینه می‌تواند میزان درد را بیشتر کند و سبب التهاب سینه شود.
استرس از شیر گرفتن کودک برای مادر
عوامل استرس‌زا را از خود دور کنید. بعضی از کودکان خیلی زود از شیر گرفته می‌شوند اما برای بقیه این‌طور نیست. داشتن یک برنامه‌ی مناسب برای تغییر تغذیه‌ی کودک سبب می‌شود که راحت‌تر کودک را از شیر بگیرید. همچنین هرقدر این تغییر تغذیه آرام‌تر اتفاق بیفتد، مادر و کودک استرس کمتری خواهند داشت. زمان‌هایی که استرس کمتری دارید برای از شیر گرفتن کودک مناسب‌تر هستند. همچنین سعی کنید در این مواقع زمان بیشتری را با کودک سپری کنید. بعضی‌اوقات هنگامی‌که کودکان از شیر گرفته می‌شوند، دچار اضطراب می‌شوند و بیشتر به مادر خود می‌چسبند. والدین باید برای از شیر گرفتن کودک برنامه‌ی یک یا چند هفته‌ای داشته باشند و اگر کودک این روند را به‌خوبی پذیرفت، آن را ادامه دهید.
می‌توانید از افراد دیگر یا مراقب برای آرام‌کردن کودک استفاده کنید. زمانی‌که نوزادان از شیر گرفته می‌شوند، ممکن است به‌شدت تلاش کنند تا از شیر مادر تغذیه کنند. در این مواقع اجازه دهید تا فرد دیگری به کودک غذا دهد یا او را آرام کند؛ این روش می‌تواند به‌طور واضح موجب کاهش استرس مادروپدر شود.
مادران باید در مقابل نوزادی که تمایلی ندارد از شیر گرفته شود صبور باشند. ممکن است در مراحل اولیه‌ی رشد کودک اختلالی ایجاد شود، کودک مضطرب شود، به مادر بچسبد یا بیش‌ازحد معمول گریه کند، اما بعد از گذشت چند هفته، این موضوع بهبود می‌یابد.
مطلب پیشنهادی: از شیر گرفتن کودک با چسب زخم ممنوع! | بهترین روش از شیر گرفتن کودک؟!
چطور کودک را از شیر بگیریم؟
این فرآیند باید به طور تدریجی انجام شود و در یک دوره یک ماه تا ۴۵ روزه، به کودک فرصت دهیم تا بتواند با این موضوع کنار بیاید. نکته بسیار مهم این است که رفتن کودک به سمت سینه مادر عمدتا به دلیل رفع نیازهای غذایی و تغذیه‌ای نیست، زیرا وقتی کودک در سن دو سالگی قرار دارد، برای رفع نیازهای غذایی خود از مکمل‌های غذایی استفاده می‌کند و در واقع کشش کودک به سمت مادر در آن سنین اغلب برای رسیدن به آرامش است.
برای مثال اگر روزانه ۴۵ دقیقه کودک شیر می‌خورد، باید به طور روزانه چند دقیقه از مدت زمان آن کم شود تا در یک دوره ۴۰ روزه این ارتباط قطع و به کودک ضربه عاطفی و روانی وارد نشود. به علاوه در اصل بازگشت، کودک بعد از مدتی مجددا به سمت سینه مادر گرایش پیدا کرده و احساس نیاز می‌کند و بسیاری از والدین نسبت به این موضوع حساس هستند و ابراز نگرانی می‌کنند اما این مساله هیچ مشکلی نداشته زیرا کودک به تدریج و با رشد شناختی خود متوجه می‌شود که دیگر این رفتار را تکرار نکند و این ارتباط قطع می‌شود .
اگر رفتار مادر با کودک محبت‌آمیز و عاشقانه باشد به طور تدریجی این نیاز در کودک حل می‌شود، اما زمانی که فضای خانه برای کودک متشنج باشد و حال وی خوب نباشد، او تنها راه برای رفع نیازهای روانی و رسیدن به آرامش را تغذیه از سینه مادر می‌داند و در برخی مواقع پستانک نیز این نقش را برای کودکان ایفا می‌کند.
چه زمانی باید کودک را از شیر گرفت؟
همانطور که گفتیم از شیر گرفتن کودک می‌تواند هم برای مادر و هم کودک روندی طولانی و سخت باشد. داشتن برنامه‌ای دقیق برای از شیر گرفتن کودک بسیار مهم است. روند شیردهی یا توقف آن نباید به اجبار اتفاق بیفتد و در هر دو مورد، مادر باید آمادگی لازم و کافی داشته باشد. بااین‌حال، دستورالعملی کلی و ساده وجود دارد که به مادران کمک می کند در این مورد بهتر تصمیم بگیرند. دستورالعمل‌های پزشکی پیشنهاد می‌کنند که نوزادان تا ۶ ماه اول زندگی خود، فقط باید از شیر مادر تغذیه کنند. بعد از ۶ ماهگی علاوه‌بر شیر مادر می‌توان از غذاهای جامد برای تغذیه کودک استفاده کرد و پس از آن به‌مدت یک سال یا هر زمانی‌که مادر و کودک تمایل دارند شیردهی مادر می‌تواند ادامه داشته باشد.
نوزادان بعد از یک سالگی، از شیر مادر به‌عنوان غذای مکمل و منبع راحت انرژی تغذیه می‌کنند. علاوه‌بر آن این منبع مهم تغذیه می‌تواند از دستگاه ایمنی کودک محافظت کند. برخی مواقع خانم‌ها به‌دلیل احساس درد یا ورم در سینه، فشار اجتماعی یا ترس از اینکه کودک به‌اندازه‌ی کافی شیر نمی‌خورد، تصمیم می‌گیرند شیردهی را متوقف کنند اما درصورتی‌که تمایل به ادامه‌ی شیردهی دارند، بهتر است تا این مورد با پزشک یا متخصص کودک مشورت کنند.
از تغذیه‌ی مناسب برای کودک استفاده کنید
خانم‌هایی که کودکان زیر یک سال خود را از شیر می‌گیرند، باید از شیرخشک یا شیر یک خانم دیگر برای تغذیه نوزاد استفاده کنند. کودکان بزرگ‌تر از ۶ ماه همچنان به تغذیه با شیرخشک یا شیر خانم دیگر احتیاج دارند، اما می‌توانند در کنار آن از غذاهای جامد مناسب با سن خود تغذیه کنند. کودکان زیر یک سال به‌هیچ‌عنوان نباید از شیر گاو، شیر سویا یا هر نوع محصول مشابه دیگر استفاده کنند. نوزادانی که غذای جامد می‌خورند، باید میزان مناسبی از پروتئین، آهن و سایر مواد مغذی دریافت کنند. والدینی که در این زمینه نگران هستند می‌توانند در مورد تغذیه و میزان کالری دریافتی کودک با پزشک متخصص اطفال مشورت کنند. ممکن است بعضی کودکان به‌طورمعمول به‌میزان کافی آهن و ویتامین D دریافت نکنند و برای جبران به مولتی‌ویتامین و سایر مکمل های غذایی نیاز داشته باشند.
از شیر گرفتن کودک در شب
زمانی که کودکان بین ۶ ماهگی تا یک سالگی قرار دارند، معمولا شب‌ها کمتر از شیر مادر تغذیه می‌کنند. این روند «از شیر گرفتن شبانه» نامیده می‌شود و به مادر این فرصت را می‌دهد تا مقدار بیشتری استراحت کند و در طول روز بهتر فعالیت‌هایش را انجام دهد. مادران می‌توانند از همین زمان برای از شیر گرفتن کودک استفاده کنند.
به‌تدریج تعداد دفعات شیردهی را کم کنید
توقف یک‌باره‌ی شیردهی بسیار وسوسه‌انگیز است، اما این‌کار می‌تواند سبب ورم و درد سینه و ناراحتی‌های روحی برای مادر و کودک شود، اما بهترین روش این است که به‌آرامی تعداد دفعات شیردهی را طی چند هفته کم کنید. می‌توانید این کاهش دفعات را با وعده‌هایی که برای کودک خیلی مهم نیست یا میزان کمی شیر می‌خورد، شروع کنید. چند روز کودک را به همین مرحله عادت دهید و بعد وعده‌ی بعدی را کم کنید. این کار را تا جایی ادامه دهید تا در نهایت تمام وعده‌های شیردهی متوقف شود.
از شیردوش استفاده کنید
استفاده از شیردوش می‌تواند بسیاری از ناراحتی‌های مربوط به از شیر گرفتن کودک را کم کند. بهتر است که در هر وعده مقدار کمی شیر بدوشید، تا از تولید بیشتر شیر جلوگیری کنید. فرایند شیردهی از قانون عرضه و تقاضا پیروی می‌کند. زمانی‌که کودک میزان زیادی شیر می‌خورد یا مادری به‌طور مرتب شیر خود را می‌دوشد، بدنش روند تولید شیر را ادامه خواهد داد. هرقدر کودک شیر کمتری بخورد، مادر شیر کمتری تولید می‌کند. بااین‌حال، بسیاری از زنان در این زمان در بدن‌شان احساس ورم یا ناراحتی می‌کنند. یکی از این روش‌ها برای کم‌کردن این ناراحتی دوشیدن مقداری از شیر است. از دوشیدن مقدار زیادی شیر خودداری کنید، زیرا در این صورت مقدار تولید شیر بیشتر می‌شود. بهتر است ۲ تا ۳ دقیقه یا تا زمانی‌که دردی ندارید، شیر خود را بدوشید. خانم‌هایی که در روند گرفتن شیر از کودک‌شان هستند می‌توانند از همین شیر دوشیده‌شده برای وعده‌ی بعدی شیردهی نوزاد استفاده کنند. استفاده از شیر دوشیده به‌جای شیردهی از سینه سبب می‌شود تا تولید شیر به‌سرعت کاهش پیدا کند.
آرامش کودک را حفظ کنید
شیر مادر چیزی بیشتر از یک منبع تغذیه‌ای است. زمانی‌که کودک دچار استرس یا ترس می‌شود، شیر مادر می‌تواند منبعی برای ایجاد حس آرامش باشد. بسیاری از کودکان درحالی‌که شیر می‌خورند به خواب می‌روند. موارد زیر کمک می‌کند تا زمانی‌که کودک را از شیر می‌گیرید، حس آرامش را در او ایجاد کنید.
- ارتباط پوستی با کودک را حفظ کنید؛
- به کودک آرامش دهید؛
- با کودک بازی کنید، برایش آواز بخوانید و او را بیرون ببرید؛
- کودک را در آغوش بگیرید و به‌آرامی تکان دهید؛
- درصورتی‌که کودک دندان درآورده است می‌توانید حلقه‌های لاستیکی مخصوص گاز گرفتن را در فریزر سرد کنید و به کودک بدهید؛
- شیوه‌ی جدیدی برای خواباندن کودک پیدا کنید تا کودک به‌راحتی به خواب برود.
