تستوسترون پائین ( کم کاری بیضه ها) می تواند بدلیل عوامل بسیاری باشد، تمام آنها مغایر کاهش نرمال تستوسترون بر اثر پیر ی هستند. وجود تومور ها در غده هیپوفیز ( که کنترل تولید تستوسترون را در بیضه ها بر عهده دارد.) مشکل در بیضه ها، صدمه، عفونت، و بالا بودن وزن می تواند باعث افت سطح تستوسترون شوند. افزایش چربی بدن یکی دیگر از دلایل است. چون تستوسترون معمولا در سلولهای چربی بدن جذب می شود. بنابراین اگر چربی خیلی بالا باشد، بدن تستوسترون را بسیار سریعتر جذب می کند، که منجر به کمبود خواهد شد. و همانطور که در بالا گفته شد، چربی شکمی یا شکمبه، خطر بالاتری برای تبدیل تستوسترون به استروژن دارد.
عامل خطرناک دیگر برای کم کاری بیضه ها ، دیابت است. یک رابطه بسیار قوی بین میزان قند خون و سطوح کم تستوسترون وجود دارد. بنظر می‌رسد که قند خون بالا و یا انسولین پایین ، به سلولهایی در بیضه آسیب می‌زند که مسئول تولید تستوسترون اند : بیشتر مردانی که دیابت دارند، سطح تستوسترون پائینی هم دارند.
برعکس آن هم ممکن است اتفاق بیافتد : سطح تستوسترون پائین می‌تواند حساسیت به انسولین را کاهش دهد و منجر به کوچک شدن عضله گردد، و نتیجتا بیماری دیابت پیشرفت می کند. به دلیل اینکه دیابت به ویژه دیابت بزرگ سالان ، به تدریج در کشورهای توسعه یافته در حال رشد است .شیوع کم کاری بیضه مربوط به دیابت نیز احتمالا در سالهای آینده افزایش می‌یابد.
هم اکنون رشد وضعیتی که آنرا سندروم متابولیک می‌نامند و یک وضعیت قبل از دیابتی است ، در میان مردان با سطوح تستوسترون پائین ،مشهود است. در حقیقت، یکی از نشانه های آشکار هردو بیماری ، کاهش سطح تستوسترون و افزایش چربی دورشکمی است.
علائم پائین بودن تستوسترون در آقایان مختلف است اما عمده دلایل این امر عبارتند از:
کمبود انرژی
افسردگی
آتروفی عضلات و لاغری
درد عضلانی
کاهش میل جنسی
اختلال در نعوظ
افزایش وزن
از دست دادن توده استخوانی ( استئوپنی)
پوکی استخوان ( استئوپروز)
کم خونی خفیف
افزایش خطر آلزایمر
افزایش خطرسرطان پروستات با درجه بالا
و افزایش خطر مرگ با توجه به دلایلی که ذکر شد.
در اذهان بسیاری باورهای غلطی در مورد تستوسترون وجود دارند. در این جا به چند نمونه اشاره می‌شود.
۱٫ تستوسترون باروری را افزایش می‌دهد.
غلط. تستوسترون به ویژه در سطوحی که توسط ورزشکاران برای پرورش اندام، استفاده می‌شود، می‌تواند با کوچک و تنبل ساختن بیضه ها، یک مرد را عقیم سازد.
۲٫ بالا بودن وزن به سطح تستوسترون ربطی ندارد.
غلط. چربی بالا در بدن مانند اسفنج عمل کرده و ، تستوسترون را کاهش داده و تمایل جنسی ، انرژی و دیگر ویژگیهای مردانه را کاهش می‌دهد. این به ویژه وقتی درست است که چربی، دور شکم یا عضله های شکم را فرا می گیرد. چربی ران و باسن اثر کمتری بر تستوسترون دارد.
۳٫ مردان می‌توانند سطوح تستوسترون خود را با تمرینات شدید بالا ببرند
رابطه بین تستوسترون و ورزش پیچیده است. بله، ورزش معتدل می تواند سطوح تستوسترون را مقداری افزایش دهد، اما اگر تمرینات شدید باشد، می‌تواند سطوح تستوسترون را کاهش دهد. همچنین این مساله درست است که تستوسترون پائین ورزش کردن را دشوار تر می‌کند، و این امر می‌تواند به چرخه نادرست بی تحرکی و کاهش سطح هورمون ها منجر شود.
۴٫ بحران میانسالی مردان به تستوسترون ربطی ندارد.
غلط. در بسیاری مواقع ، وقتی مردان می گویند که شغلشان، همسرانشان، یا کلا زندگیشان کسل کننده شده اند،در واقع از کمبود تستوسترون رنج می‌برند. به این پدیده " مونو پورش" می‌گوییم ،چون بسیاری را دیده ایم که فکر می‌کنند خریدن یک ماشن خیلی جدید و خوب به آنها جذابیت جنسی و دلربایی می‌دهد، در واقع ، بهتر است این افراد سطح تستوسترون خود را چک کنند.
۵٫ مکمل های تستوسترون ایمن اند ، چون FDA آنها را تائید کرده است.
غلط. در واقع تستوسترون یا مواد حاوی تستوسترون را فقط می توان تحت نظارت پزشک استفاده کرد .
۶٫ تستوسترون کم باعث افسردگی می‌شود.
درست. اما فقط نیمی از داستان درست است. بیشتر مردان نمی‌دانند که خود افسردگی یا حالت افسرده ، می‌تواند سطوح تستوسترون را افزایش دهد. از آنجا که بسیاری از مردان نشانه های افسردگی خود را نمی‌شناسند، یا برای یافتن راه درمان افسردگی تمایلی ندارند ، این مشکل مهمی برای میلیون ها مرد است. برخی اوقات اصلاح سطوح تستوسترون ، می تواند نشانه های افسردگی را کاهش دهد و گاهی درمان افسردگی با روانکاوی و/ یا داروی ضد افسردگی، می تواند سطوح تستوسترون را افزایش دهد.
۷٫ داروهای افزایش دهنده نعوظ ( مانند ویاگرا) ، برای مردان با تستوسترون نرمال مناسب است.
درست. مطالعات نشان می‌دهند که دارو های افزایش دهنده نعوظ برای مردانی با سطوح تستوسترون نرمال بهتر جواب می‌دهد. زیرا تستوسترون میزان انگیزش لازم برای رابطه جنسی را فراهم می‌کند، ولی دارو های افزایش دهنده نعوظ نمی‌توانند.
۸٫ درمان با مصرف تستوسترون در واقع شبیه عمل های زیبایی است – فقط موجب می گردد مردان میانسال ، با آن خود را جوانتر نشان دهند.
غلط. تجویز تستوسترون برای مردانی که تستوسترون پایین دارند، یک درمان پزشکی معتبر است. کم کاری بیضه ها و کمبود تستوسترون، مردان را در معرض عوارضی مانند سستی، پوکی استخوان، بیماری قلبی و احتمالا بیماری آلزایمر قرار می‌دهد.
۹٫ تستوسترون فقط مشکل افراد سالمند است.
غلط. مشخصا هر چه سن بالاتر برود، سطح تستوسترون پایین تر می‌آید، اما این وضعیت می‌تواند در هر مردی پیش آید، حتی در نوجوانان. وضعیت هایی مانند بیماری واریکوسل،بیضه های آویزان شده و مشکلات ژنتیکی مشخصی، می‌توانند باعث شوند تستوسترون زیر حد نرمال برود که باید این بیماران تا حد ممکن سریعترمعاینه و درمان شوند.
تستوسترون,تستوسترون هورمون جنسی مردان,علائم کاهش تستوسترون
۱۰٫ تنها راه بالابردن سطح تستوسترون تزریق است.
غلط.گزینه های متعددی برای درمان تستوسترون وجود دارد، برخی از آنها بدن را وادار می‌کنند تا تستوسترون را به حد نرمال برساند؛ به جای اینکه تستوسترون را مستقیما تزریق کنند.تشخیص این امر با پزشک است که چه روشی برای بیمار مناسب تر است.
تستوسترون پائین در مردان ممکن است بخاطر مشکلات ناشی از بیضه ها باشد که هیپوگنادیسم اولیه نامیده می شود و یا به دلیل مشکلات پزشکی مانند ضربه به بیضه ها یا سرطان بیضه و غیره ایجاد شود که تنها با تجویز تستوسترون درمان می شود.
با این حال علت شایع کاهش تستوسترون ناشی از مشکلاتی در غده هیپوفیز یا غده هیپوتالاموس در مغز یک مرد است.
سطح پائین تستوسترون که توسط مشکلات مغزی ایجاد می شود هیپوگنادیسم ثانویه یا هیپوگنادوتروپیک هیپوگنادیسم نامیده می شود و ممکن است ناشی از افسردگی، اضطراب، ضربه به سر، افزایش سطح آهن بدن، مصرف بیش از حد استروئیدهای آنابولیک، دیابت، کمبود خواب یا برخی داروها ایجاد شود.
در گذشته اگر کمبود تستوسترون برای شخصی تشخیص داده می شد، به عنوان درمان جایگزین تستوسترون تجویز می شد و اشکال معمول تجویز آن به صورت کرم، ژل، قرص، یا مصرف موضعی و یا تزریقی است. اگر چه این نوع از درمان ها موثر هستند اما برخی روش های بهتر نیز امروزه در دسترس است، البته عوارض جانبی در همه روش های درمانی وجود دارد.
عوارض جانبی مصرف تستوسترون:
کوچکی بیضه ها
ژنیکوماستی ( بزرگ شدن سینه ها )
کاهش تعداد اسپرم و نازایی
پلی سیتمی ( تولید بیش از حد سلول های قرمز خونی)
البته در بسیاری از موارد، عوارض جانبی ذکر شده قابل درمان هستند، اما با این حال به ویژه به علت عوارضی مانند نازایی، درمان جایگزین تستوسترون برای مردانی که تمایل به بچه دار شدن دارند گزینه مناسبی نیست.
در مردان جوانی که هیپوگنادیسم دارند کلومیفن سیترات و گنادوتروپین جفتی انسان ( HCG) به مدت چندین دهه توسط پزشکان به منظور افزایش ساخت تستوسترون، افزایش تولید اسپرم و افزایش قدرت باروری استفاده می شود.
هر دو درمان ذکر شده به طور موثر به تحریک بیضه ها برای ساخت تستوسترون و در نتیجه افزایش سطح تستوسترون کمک می کنند. البته به شرطی که مشکل اولیه مربوط به ناتوانی بیضه در ساخت تستوسترون وجود نداشته باشد.
در یک مرد سالم غده هیپوفیز در مغز هورمون LH ( هورمون لوتئینی) را به داخل جریان خون ترشح می کند که به بیضه ها پیام ساخت تستوسترون می دهد. پس از آن تستوسترون تولید شده به طور طبیعی به برخی استروژن ها تبدیل می شود (استروژن در مردان نیز وجود دارد) و استروژن تولید شده به غده هیپوفیز پیام متوقف کردن ترشح LH ارسال می کند تا میزان تستوسترون در حد متعادلی حفظ شود.
کلومیفن سترات ( کلومید ) اثرش را با متوقف کردن عمل استروژن در هیپوفیز و هیپوتالاموس اعمال می کند. بنابراین پیام استروژن مبنی بر متوقف کردن ترشح هورمون LH را خنثی می کند و باعث می شود هیپوفیز همچنان به ترشح LH ادامه دهد و در نتیجه باعث افزایش ساخت تستوسترون توسط بیضه ها می شود.
هورمون HCG اثرات هورمون LH را تقلید می کند که باعث افزایش ساخت تستوسترون می شود.
تجویز تستوسترون برای مردان در واقع خلاف کاری است که کلومیفن و HCG انجام می دهند.
در روش قدیمی تجویز تستوسترون، به این صورت است که مغز پیامی مبنی بر زیاد بودن تستوسترون در بیضه ها دریافت می کند و هیپوفیز ترشح LH را متوقف کرده و تولید طبیعی تستوسترون و اسپرم در بیضه ها متوقف می شود که در واقع دلیل اصلی کاهش تعداد اسپرم و کوچکی بیضه ها با این روش درمانی، همین است.
کلومیفن سیترات و یا HCG تولید تستوسترون را متوقف نمی کنند اما باعث راه اندازی مجدد آن می شوند.
در حالیکه برخی از مردان مبتلا به هیپوگنادیسم نیاز به مصرف مداوم کلومیفن دارند اما درسایرمردان به مدت ۳ تا ۶ ماه تجویز می شود.
جالب توجه است که اگر چه کلومیفن و HCG در مردان جوان استفاده می شود اما در دهه گذشته به طور موثر برای مردان مسن نیز تجویز می شد.
دلایل برتری تجویز کلومیفن سیترات نسبت به تجویز تستوسترون در مردان با هیپوگنادیسم ثانویه است که کلومیفن سیترات:
بدن را برای ساخت طبیعی تستوسترون تحریک می کند.
درحفظ تعادل تستوسترون در بدن دخالتی نمی کند.
به صورت قرص می باشد که براحتی قابل استفاده است.
بسیار ارزان است.
عوارض جانبی بسیار کمی دارد.
دلایل عدم تجویز معمول کلومیفن سیترات در سطح پائین تستوسترون در مردان با هیپوگنادیسم ثانویه:
اکثر پزشکان از اثر بخشی و ایمنی استفاده کلومیفن در مردان آگاه نیستند.
اکثر پزشکان گمان می کنند کلومیفن درمانی برای افزایش قدرت باروری زنان است.
سازمان FDA استفاده از کلومیفن فقط برای زنان را تائید کرده است.
هورمون HCG در اینگونه موارد بیشتر تجویز می شود اما به صورت تزریقی است و هزینه آن بالاست. بنابراین اگر کلومیفن استفاده شود بر سایر درمان ها بسیار ارجحیت دارد.
۴ خطر اصلی تجویز کلومیفن سیترات در سطح پائین تستوسترون در مردان با هیپوگنادیسم ثانویه:
بندرت ممکن است منجر به تغییرات بینایی شود که با قطع دارو قابل برگشت است.
در مردان مسن افزایش خطر پیواسپرمیا ( افزایش غیرعفونی سلول های سفید خون در مایع منی بدون آسیب قابل مشاهده ) گزارش شده است.
کلومیفن سیترات دارویی زیست برابر نیست، یعنی ساختار مولکولی آن یک ترکیب طبیعی پیدا شده در بدن انسان را تقلید نمی کند و عملکرد طبیعی شناخته شده در بدن انسان ندارد و ممکن است در برخی نقاط بدن مردان عارضه جانبی ناشناخته داشته باشد. اگر چه این یک خطر احتمالی است زیرا بیش از ۴۰ سال است که از کلومیفن برای مردان استفاده می شود و تنها عوارض جانبی که ذکر شد مشاهده شده است.
کلومیفن ممکن است عملکردی در مردان مسنی که علاوه بر هیپوگنادیسم ثانویه مبتلا به هیپوگنادیسم اولیه نیز هستند، نداشته باشد.
در نتیجه در بیماران مرد کلومیفن سیترات ممکن است یک درمان جایگزین خوب نسبت به درمان کوتاه و بلند مدت تستوسترون باشد.
صرفنظر از مطالب ذکر شده مانند درمان جایگزینی تستوسترون، کلومیفن سیترات نیز باید توسط پزشک شایسته تجویز شود.
