خشکی واژن یا آتروفی واژن، مشکل رایجی در بین خانم ها به خصوص در دوران یائسگی و دوره بعد از زایمان است. نواحی آلت تناسلی خانم ها بسیار حساس است. این نواحی تحت تأثیر هورمون استروژن قرار دارند. کاهش استروژن، باعث مشکلاتی می شود که ابعاد مختلف زندگی خانم ها را تحت تأثیر قرار می دهند. کاهش و تضعیف مخاط واژن، خشکی، خارش، سوزش و درد هنگام رابطه جنسی از جمله مشکلات ناشی از کاهش استروژن در بدن خانم ها است.
علل خشکی واژن
۱- کاهش هورمون استروژن
کاهش میزان هورمون استروژن در بدن، علت اصلی خشکی واژن است. استروژن که یک نوع هورمون زنانه است، با حفظ ترشحات طبیعی واژن، حالت کشسانی بافت واژن و اسیدیته آن باعث حفظ سلامت واژن می شود. این عوامل مانع از عفونت مجرای ادراری و عفونت واژن می شوند.
ولی کاهش هورمون استروژن، باعث نازک شدن، کاهش حالت کشسانی و شکنندگی دیواره واژن می شود و خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهد.
دلایل کاهش استروژن عبارتند از:
– یائسگی و زمان قبل از آن
– زایمان
– شیردهی
– اثرات روش های درمانی سرطان روی تخمدان ها مثل پرتودرمانی، هورمون درمانی و شیمی درمانی
– برداشتن تخمدان ها با عمل جراحی
– اختلالات سیستم ایمنی بدن
– کشیدن سیگار
۲- داروها
برخی داروهای آلرژی و سرماخوردگی حاوی دکونژستانت هایی (ضد احتقان) هستند که باعث کاهش رطوبت در بسیاری از قسمت های بدن از جمله واژن می شود.
شستن واژن با مواد مایع شوینده، باعث به هم خوردن تعادل شیمیایی طبیعی موجود در واژن و در نتیجه التهاب و عفونت آن می شود
۳- سندرم شوگرن
سندرم شوگرن یک بیماری خود ایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم حمله می کند و باعث خشکی دهان و چشم می شود. همچنین باعث خشکی واژن می گردد.
۴- شستن واژن با مواد مایع شوینده، باعث به هم خوردن تعادل شیمیایی طبیعی موجود در واژن و در نتیجه التهاب و عفونت آن می شود. همچنین باعث خشکی و آزردگی آن می شود.
راه های تشخیص خشکی واژن
۱- معاینه ناحیه لگن: پزشک ناحیه واژن، دستگاه تناسلی و دهانه رحم را معاینه و بررسی می کند.
۲- تست پاپ اسمیر: پزشک نمونه ای از سلول های دهانه رحم را با وسیله ای مخصوص بر می دارد و زیر میکروسکوپ نگاه می کند.
همچنین نمونه ای از ترشحات واژن را برای بررسی عفونت واژن یا خشکی واژن در اثر کاهش استروژن بر می دارد.
۳- آزمایش ادرار: اگر علائم عفونت ادراری را داشته باشید، باید ادرار شما آزمایش شود.
درمان خشکی واژن
معمولاً خشکی واژن با استفاده موضعی از استروژن در ناحیه واژن (استروژن واژینال) بهبود می یابد تا اینکه آن را به طور خوراکی و یا پوستی استفاده کنیم. مقدار کمی از این استروژن هم وارد جریان خون می شود.
استروژن واژینال میزان هورمون تستوسترون را کاهش نمی دهد.
استفاده از استروژن واژینال، خطر ابتلا به عفونت ادراری را نیز کم می کند (که برای داشتن یک عملکرد جنسی سالم با همسر مهم است).
در مورد میزان و نوع استروژن واژینال مصرفی با پزشک مشورت کنید.
اشکال مختلف استروژن واژینال عبارتند از:
۱- پماد استروژن واژینال: معمولاً موقع خواب شب، با استفاده از وسیله ای مخصوص (اپلیکاتور) پماد را وارد واژن می کنید. پزشک متخصص میزان و زمان مصرف این پماد را به شما خواهد گفت.
۲- حلقه استروژن واژینال: یک حلقه نرم و قابل انعطاف توسط خودتان و یا پزشک وارد بخش بالایی واژن می شود. این حلقه استروژنی، به طور ثابت استروژن را در واژن آزاد می کند و هر سه ماه یک بار باید تعویض شود.
۳- قرص استروژن واژینال: با استفاده از یک اپلیکاتور یک بار مصرف، قرص را داخل واژن قرار می دهید. پزشک زمان گذاشتن این قرص را به شما خواهد گفت.
اگر سابقه ابتلا به سرطان پستان، تخمدان و یا رحم را دارید، می توانید از استروژن واژینال استفاده کنید، ولی قبل از آن درباره خطرات و فواید آن با پزشک صحبت کنید
اگر خشکی واژن با سایر علائم یائسگی مانند گرگرفتگی همراه باشد و اگر رحم خود را درنیاورده باشید (هیسترستومی)، پزشک استروژن خوراکی را به همراه هورمون پروژستین برای شما تجویز خواهد کرد.
از پزشک بپرسید که آیا این هورمون درمانی مفید است یا نه و کدام نوع آن برای شما بهتر است.
اگر سابقه ابتلا به سرطان پستان، تخمدان و یا رحم را دارید، می توانید از استروژن واژینال استفاده کنید، ولی قبل از آن درباره خطرات و فواید آن با پزشک صحبت کنید.
در طول یائسگی، مخاط واژن تغییراتی پیدا می کند؛ سلول های فیبروبلاست (سلول های اصلی بخش میانی پوست، که کلاژن و ماتریس برون سلولی را تولید می کنند) از لحاظ متابولیکی به حالت کمتر فعال فیبروسیت تبدیل می شوند. سلول های فیبروسیت کلاژن، هیالورونیک اسید و سایر مولکول های مورد نیاز برای ماتریکس زمینه ای گلیکوپروتئین را تولید نمی کنند. این موضوع باعث ایجاد یک مخاط خشک، دهیدراته، شکننده و بدون دسترسی به مواد غذایی می شود؛ مخاط واژن در این شرایط، بیشتر از مخاط طبیعی در معرض عفونت و آسیب قرار دارد.
جریان خون، مواد غذایی مورد نیاز بافت های بدن را به آن ها می رساند. کاهش رطوبت موجود در بافت های همبند مانند مخاط، خونرسانی را کند می کند؛ درنتیجه عبور مواد غذایی و سلول های ایمنی از بافت همبند و رسیدن آن ها به اپی تلیوم دچار اشکال می شود. اگر بافت اپی تلیوم دچار فقر غذایی شود، مشکلاتی مانند کاهش گلیکوژن، کاهش باکتری های مفید واژن، به هم خوردن تعادل pH واژن و افزایش عفونت ها ایجاد می شود. بنابراین درمان آتروفی واژن، علاوه بر بهبود بخشیدن به ظاهر و جوانسازی واژن، باعث خونرسانی بهتر، بهبود لایه های سلولی، ایجاد محیط مناسب، پایدار و مقاوم در برابر عفونت های واژینال می شود.
مشکلات بزرگی که با مونالیزا برطرف می شوند
برخی از خانم هایی که دچار آتروفی واژن بعد از یائسگی هستند، از خشکی و کوچک شدن واژن نیز رنج می برند. این موضوع باعث ایجاد درد هنگام رابطه جنسی می شود. برخی از خانم ها در این شرایط به هیچ عنوان قادر به نزدیکی کردن نیستند. این خانم ها کاندید مناسبی برای انجام لیزردرمانی مونالیزا هستند.
خانم هایی که تمایل به دریافت واژینال استروژن ندارند یا دریافت استروژن در آن ها اثربخش نبوده است نیز، می توانند از نتایج مثبت لیزر مونالیزا بهره مند شوند.
خانم هایی که بعد از ابتلا به سرطان سینه یا سرطان تخمدان دچار آتروفی واژن شده اند، با لیزر مونالیزا درمان می شوند.
بیماران مبتلا به لیکن پلان (بیماری مزمن که باعث نازک شدن و التهاب پوست و مخاط آلت تناسلی می شود) نیز، با لیزر مونالیزا درمان می شوند.
