آیا تغذیه قبل از بارداری در تخمک گذاری و قدرت باروری زنان موثر است؟
تغذیه در دوران قبل از بارداری تأثیر زیادی بر روند بارداری دارد. به طوری که تغذیه نامناسب در دوران بلوغ و حتی کودکی می تواند رشد و نمو را تحت تأثیر قرار دهد و با توقف رشد قدی و یا رشد محوطه لگن در دختران موجب محدود شدن فضای لگن شود. رژیم لاغری طولانی مدت می تواند موجب آمنوره شده و در نهایت شانس باروری را کاهش دهد.
همچنین کمبود مواد مغذی در دوران قبل از بارداری می تواند موجب کاهش ذخایر مواد مغذی شده و بر روی عملکرد فرآیندهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی مؤثر در باروری تأثیر منفی برجای گذارد.
میزان ذخایر چربی بدن خانم قبل از بارداری به طور موثری بر قابلیت باروری تأثیر دارد. به طوری که افراد با ذخایر چربی کمتر از ۱۷٪ اغلب قاعدگی ندارند و آنهایی که چربی بدنشان کمتر از ۲۲٪ است، با اختلال در تخمک گذاری مواجه اند.
کاهش ذخایر چربی را معمولا در زنانی که تمرینات ورزشی بیش از حد و غیراصولی انجام داده و یا میدهند و یا رژیم های لاغری شدید و متعدد داشته اند می توان دید. همچنین افرادی که با اختلالات خوردن نظير بوليميا (بی اشتهایی عصبی) مواجه اند در زمره کاهش ذخایر چربی قرار می گیرند.
علیرغم آن چه گفته شد، خوشبختانه تحقیقات نشان داده است که اصلاح رژیم غذایی می تواند از اختلالات تخمک گذاری کاسته و باروری را بهبود بخشد.
از دیگر اختلالات تغذیه ای که موجب کاهش باروری می شود می توان به کمبود ویتامین D در هر دو جنس مؤنث و مذکر اشاره کرد.
در واقع جذب مناسب ویتامین D و به دنبال آن جذب کلسیم در مردان موجب تقویت فرایند اسپرماتوژنز؛ افزایش تحرک اسپرم و تشدید واکنشهای آکروزوم می شود.
سطوح پایین مس و روی، نیز تأثیر منفی بر تکامل تخمک می گذارد. آکروزوم منطقه ای از اسپرم است که در هضم لایه های بیرونی تخمک موثر است.
از سوی دیگر وجود اضافه وزن در زنان به دلیل تغییر در نسبت تستوسترون به استروژن و اختلال در تخمک گذاری، می تواند موجب بروز مشکلات باروری شود.
در زنان چاق، احتمال وقوع دیابت تشخیص داده نشده قبل از بارداری، اختلال تحمل گلوکز و دیابت بارداری موجب شیوع بیشتر ناهنجاری های مادرزادی جنین می شود؛ بنابراین کنترل وزن قبل از بارداری می تواند از میزان خطر ابتلا به ناهنجاری های هنگام تولد بکاهد.
رژیم غذایی سالم و غنی از آنتی اکسیدان و برنامه ورزشی مناسب برای آماده شدن زنان برای بارداری مطلوب کمک می کند.
در مردان نیز افزایش توده بدنی با کاهش سطح تستوسترون سرم و کاهش میزان باروری همراه است. از سموم محیطی نظیر دیوکسین ها، بی فنیل ای پلی برومینه (PBBS)، استرهای فتالات و سایر تولیدات صنعتی به عنوان مواد تأثیرگذار بر باروری ذکر شده است.
تعداد زیادی از این مولکول ها از نظر ساختمان مشابه مولکول تستوسترون و مولکول استروژن هستند و هنگامی که در مسیرهای بیوشیمیایی شرکت می کنند، به نام تخریب کننده های درون ریز خوانده می شوند.
اجتناب از مصرف دخانیات نظیر توتون و تنباکو و نوشیدن الکل و استفاده از یک رژیم غذایی مطلوب حاوی روی؛ اسیدفولیک؛ و آنتی اکسیدان ها، موجب افزایش سلامت اسپرم در مردان می شود با توجه به عوامل خطرزا خانم ها قبل از باردار شدن برای حصول اطمینان از سلامت و آمادگی کامل جسمانی و مشاوره، باید به مراکز بهداشتی درمانی و پزشک خانواده مراجعه نمایند. این مراقبتها با هدف شناسایی خانم های باردار مبتلا به سوء تغذیه (کم وزن، اضافه وزن یا چاق) و رفع مشکل تغذیه ای و رساندن آنان به محدوده نمایه توده بدنی طبیعی و آماده کردن آنها برای داشتن یک بارداری ایمن و بدون خطر صورت می پذیرد.
