آندومتریوز و ناباروری/ اندومتریوز و ای وی اف (IVF)

IVF این امکان را فراهم می آورد که اسپرم و تخمک در شرایط آزمایشگاهی با هم ترکیب شده و سپس وارد رحم خانم می گردد و بتابراین مشکل آندومتریوز و بارداری با این روش برطرف شود. IVF یکی از موثرترین تکنیک های کمک باروری است که انتخاب درمانی موثر برای خانم های مبتلا به آندومتریوز محسوب می شود…

آندومتریوز، زمانی ایجاد می شود که بافت لایه داخلی رحم (آندومتریوم) در خارج از رحم رشد کند. آندومتریوز ممکن است روی لایه خارجی رحم، تخمدان ها، لوله ها و حتی مثانه و روده رشد کند. گسترش این بافت باعث اتصال این بافت ها به یکدیگر، درد و چسبندگی (بافت های اسکار) در اندام های درگیر می شود.

ارتباط آندومتریوز و ناباروری
اگر کسی دچار بیماری آندومتریوز شود، باردار شدن برای او کمی دشوار می شود. بین ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان مبتلا به آندومتریوز ناباروری را تجربه می کنند. ناباروری در شرایط آندومتریوز ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد:

• تغییر در آناتومی لگن
• تشکیل بافت اسکار روی لوله های فالوپ
• چسبندگی اندام ها
• التهاب ساختار لگن
• تغییر در عملکرد سیستم ایمنی بدن
• تغییر در محیط اطراف سلول تخم از لحاظ هورمونی
• اختلال در لانه گزینی سلول تخم
• تغییر کیفیت سلول تخم

در بیشتر مواقع آندومتریوز در صورتی باعث ناباروری می شود که لوله های فالوپ را تحت تأثیر قرار دهد.
در زمان جراحی پزشک شدت، عمق و محل بافت های آندومتریوز را ارزیابی می کند و این بیماری را به صورت حداقل (درجه ۱)، خفیف (درجه ۲)، متوسط (درجه ۳) یا شدید (درجه ۴) مشخص می کند. با این ارزیابی میزان دخالت آندومتریوز در ایجاد ناباروری معلوم می شود. اگر آندومتریوز شدید وجود داشته باشد، مشکلات زیر ایجاد می شوند:
• بافت های اسکار فراوان
• بسته شدن لوله های فالوپ
• آسیب دیدن ‌تخمدان ها
این مشکلات بارداری را بسیار دشوار می کنند و برای درمان آن ها باید از روش های پیشرفته استفاده کرد.
شیوع آندومتریوز در زنان جوامع مختلف با هم متفاوت است؛ اما از ۵ تا ۱۰ درصد تجاوز نمی کند. البته شیوع آندومتریوز در زنان نابارور بیشتر از این تعداد است.

تشخیص آندومتریوز با لاپاراسکوپی
بعد از بررسی ها و معاینات لگنی، برای تشخیص قطعی آندومتریوز، لاپاراسکوپی با حداقل تهاجم انجام می شود. لاپاراسکوپی یکی از اولین تکنیک ها برای تشخیص و درمان ناباروری است.

وقتی شدت و درجه آندومتریوز با لاپاراسکوپی تشخیص داده شد، بسته به شدت آندومتریوز پزشک روش درمان را انتخاب می کند. این درمان ها ممکن است دارو، جراحی و یا تلفیقی از هر دو به طور همزمان باشند.

در بیشتر موارد در هنگام لاپاراسکوپی تشخیص قطعی، ارزیابی شدت و درمان آندومتریوز همزمان انجام می شوند. با انجام لاپاراسکوپی، آناتومی اندام های لگنی به حالت طبیعی باز می گردد و بعد از آن شخص می تواند باردار شود. در درجات متوسط و شدید آندومتریوز انجام لاپاراسکوپی کمک زیادی به درمان ناباروری می کند.

افرادی که قصد دارند برای باردار شدن، لقاح مصنوعی یا IVF انجام دهند، اغلب برای درمان آندومتریوز همزمان از دارو و انجام لاپاراسکوپی کمک می گیرند. به طور کلی درمان لاپاراسکوپی در مورد هر شخص متفاوت است.

درمان آندومتریوز با هدف افزایش امکان بارداری با IVF

هرچند جراحی نیز به عنوان یکی از درمان های آندومتریوز مطرح است، اما لقاح مصنوعی یا IVF اولین پیشنهادی است که در صورت ابتلا به بیماری آندومتریوز برای افزایش امکان بارداری داده می شود. از زمان ابداع روش لقاح مصنوعی یا IVF تا کنون، این تکنیک پیشرفت بالایی در درمان ناباروری داشته است.

 IVF یکی از موثرترین تکنیک های کمک باروری است که انتخاب درمانی موثر برای خانم های مبتلا به آندومتریوز محسوب می شود. در مرحله اول IVF، یک خانم از هورمون هایی استفاده می کند که سبب می شود تخمدان به یک باره تخمک های زیادی را آزاد کند. وقتی تخمک ها بالغ شدند با استفاده از یک پروب که وارد واژن می شود، تخمک ها جمع آوری می گردند. این پروسه با استفاده از سونوگرافی مانیتور و کنترل می شود. تخمک های جمع آوری شده در ظرفی قرار می گیرند که حاوی اسپرم می باشد. سلول های بارور شده در یک انکوباتور قرار می گیرد، انکوباتور ماشینی است که سلول های بارور را گرم نگه می دارد و به آن ها امکان رشد می دهد. بعد از ۳ تا ۵ روز، رویان به دست آمده وارد رحم خانم مبتلا به آندومتریوز می شود. دو هفته زمان می برد تا مشخص شود پروسه طی شده موفقیت آمیز بوده است یا خیر.

درمان آندومتریوز با هدف درمان ناباروری نیاز به تخصص ویژه ای دارد؛ به طوری که لازم است بهترین راه درمان برای هر بیمار، به طور جداگانه انتخاب شود. به عنوان مثال درمان ناباروری ناشی از آندومتریوز در بیمارانی که لوله های فالوپ در اثر آندومتریوز عملکرد خود را از دست داده اند، نسبت به خانم هایی که آندومتریوز باعث آسیب به تخمدان ها و ذخیره تخمدان آن ها شده است، متفاوت خواهد بود. صرف نظر از تأثیر آندومتریوز در ناباروری، لازم است که درمان آن هر چه سریع تر آغاز شود، زیرا دوره درمان به احتمال زیاد یک فرایند طولانی مدت خواهد بود.

موضوع دیگری که نیاز به وجود متخصص باتجربه را برای درمان ناباروری ناشی از آندومتریوز آشکار می کند، تعادل هورمون استروژن است. برای مثال درمان ناباروری اغلب همراه با افزایش سطح هورمون استروژن است؛ از طرفی افزایش سطح استروژن باعث پیشروی آندومتریوز می شود. به همین خاطر لازم است که متخصص ناباروری با تجویز دوز مناسب دارو، تعادل هورمون استروژن را در بدن بیمار برقرار کند.