استرس سزارین دارم!/ درد سزارین چقدر است؟

درد سزارین بعد از عمل آغاز می شود. تا چند روز بعد از سزارین، مادر درد زیادی را در ناحیه بخیه شکم احساس می کند که با تجویز مسکن، درد کاهش پیدا می کند…

سزارین یک جراحی بزرگ است که با شکافتن پوست روی شکم، عضلات زیر آن و جدار رحم همراه است. 

سزارین از جمله روش های زایمان غیر طبیعی است که عوارض متعددی را برای مادر و در برخی موارد برای نوزاد در پی خواهد داشت. این نوع زایمان در برخی موارد و به علت وجود برخی شرایط خاص توسط پزشک معالج توصیه می شود. باز شدن بخیه های زایمان از جمله عوارض پس از انجام این عمل است. 

 بزرگ‌ترین عیب سزارین داروهای بیهوشی و پاره کردن پوست در واقع انجام عمل جراحی است. این داروها ممکن است روی جنین عوارض داشته باشند باید اذعان کنیم که احتمال مشکلات تنفسی در نوزادان بعد از سزارین بیشتر است. اما در رابطه با خود مادر، احتمال عفونت رحم، عفونت‌های ادراری، خطر عفونت در محل بخیه و احتمال یبوست به‌دلیل استفاده از داروهای بیهوشی وجود دارد. همچنین خونریزی در سزارین دوبرابر بیشتر از زایمان طبیعی است.

عده زیادی از مادرانی که برای اولین بار باردار شده اند از ترس درد حین زایمان به سزارین پناه می برند، غافل از این که پس از عمل باید درد زیادی تحمل کنند.

ضمن این که هر بار جراحی سزارین به ایجاد چسبندگی هایی داخل شکم منجر می گردد که سرانجام باعث دردهای مزمن طولانی در سال های بعد می شود. دردهایی که درمان قطعی برایشان وجود ندارد.

مادرانی که این روش جراحی را به زایمان طبیعی ترجیح می‌دهند باید از تکنیک‌های مناسب بی‌دردی آگاه باشند تا بتوانند روشی مناسب برای جراحی یعنی بیهوشی یا بی‌حسی را گزینش کنند. در سزارین روش توصیه شده برای القای بی‌دردی عموما بی‌حسی نخاعی است که البته در کشورهای در حال توسعه‌ای مثل ایران کمتر رایج است. حتما می‌پرسید علت چیست؟

در بیهوشی عمومی به دلیل استفاده از داروهای بیهوشی برای بیهوش کردن مادر، امکان ورود این داروها به بدن جنین وجود دارد که درنتیجه ممکن است نوزاد پس از تولد دچار درجاتی از بیهوشی و تضعیف دستگاه تنفس شود.
بیهوشی عمومی به‌طور کلی عوارض بیشتری برای مادر دارد؛ دریافت داروهای زیاد حین عمل، مشکلات ریکاوری، گلودرد پس از عمل (به‌علت لارنگوسکوپی) و… برخی از عوارض بیهوشی عمومی برای مادران است.

اما در بی‌حسی موضعی که به سه روش: ۱اسپاینال ۲اپی دورال ۳ترکیب اسپاینال و اپی دورال صورت می‌گیرد، مادر داروهای کمتری دریافت می‌کند که به مهره‌های کمری تزریق شده و عموما برای اعمال جراحی کمر به پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما نکته حائز اهمیت در این روش تماس بلافاصله مادر هوشیار با نوزاد است که می‌تواند برای روحیه مادر و نوزاد و همچنین جلوگیری از کاهش دمای نوزاد که در لحظات اولیه تولد شایع است بسیار موثر واقع شود.
اما به‌هرحال هر یک از تکنیک‌ها عوارض خاص خود را دارد.

از عوارض بی‌حسی موضعی اسپاینال که شایع‌ترین روش بی‌حسی موضعی است، می‌توان به سردرد و کمردرد بعد از عمل اشاره کرد، همچنین واژه اتاق عمل، صدای دستگاه‌ها، بو و رنگ اتاق عمل ممکن است هنگام بیداری حین عمل مادر را دچار اضطراب کند که البته این مساله با داروهای ضداضطراب قبل از عمل قابل حل است.

می‌توان گفت بیهوشی عمومی در اورژانس‌های مامایی به علت سرعت و عملکرد قابل پیش‌بینی آن و نیز در مواردی که بی‌حسی ناحیه‌ای کنتراندیکاسیون دارند، صورت می‌گیرد. در نتیجه در شرایط استیبلِ مادر و فرزند، بی‌حسی موضعی توصیه می‌شود که از عوارض کمتری برخوردار است و هم برای مادر هم برای فرزند کم خطرتر است.

هرچند ممکن است پزشک شما مسکن‌هایی برایتان تجویز کند، اما وجود درد در ناحیۀ برش سزارین در چند روز اول پس از زایمان بسیار طبیعی است.

این درد زمانی که کودک خود را بلند می‌کنید یا هنگامی که می‌خواهید صاف بایستید ممکن است شدیدتر شود و حتی زمانی که می‌خواهید از حالت خوابیده به نشسته یا برعکس دربیایید هم ممکن است در ناحیۀ زخم خود درد را احساس کنید.

ممکن است لمس کردن ناحیۀ زخم سزارین<Caesarean section>برای شما دردناک باشد. روش‌های زیر می‌تواند در کاهش دردهای زخم سزارین مفید باشد:

– به شکل ناگهانی تغییر حالت ندهید.
– هنگام تغییر حالت، از حالت خوابیده به نشسته، ناحیۀ زخم را با یک بالش کوچک نگه ‌دارید.
– هنگام خندیدن، عطسه یا سرفه، شکمتان را با دست نگه ‌دارید.
– هنگام بالا و پایین رفتن از پله، آرام‌آرام قدم بردارید و از نردۀ کنار پله برای حفظ تعادل استفاده کنید.
– نوزاد، ظرف غذا یا هر چیز سنگینی را روی شکم قرار ندهید.
– شورت‌های تنگ و جذب می‌تواند درد این ناحیه را افزایش دهد.
– ناحیۀ زخم را ماساژ ندهید.
– حساسیت به نخ بخیه

بدن برخی از افراد به تجهیزات پزشکی و بیمارستانی آلرژی دارد و در صورت تماس با این موارد، نشانه‌های حساسیت در سطح پوستشان نمایان می‌شود. از جملۀ این وسایل می‌توان نخ‌بخیه و چسب زینک ‌اکساید را نام برد. چسب زینک ‌اکساید، چسبی پارچه‌ای و سفید رنگ است که برای پانسمان به کار می‌رود و از چسب‌های کاغذی پانسمان محکم‌تر است. اگر قبلاً تجربۀ بخیه‌‌ای داشته‌اید و می‌دانید که به این وسایل حساسیت دارید، یادتان باشد حتماً به پزشکی که برایتان سزارین انجام می‌دهد و پرستاران یا مامای همراه خود این موضوع را بگویید.

نشانه‌های حساسیت به نخ بخیه یا چسب پانسمان را می‌توان خارش در محل زخم، به وجود آمدن جوش‌های ریز، راش پوستی، داغ شدن محل زخم، قرمزی و التهاب دانست.

تا زمانی که مادر در بیمارستان بستری است، برش عمل او دائماً معاینه می‌شود و در صورت وجود نداشتن هیچ مشکلی، مادر را مرخص می‌کنند. اما ممکن است علائم حساسیت بعد از رفتن به خانه بروز کند. بنابراین توصیه می‌شود در صورت بروز هر کدام از این علائم، مادر به بیمارستان مراجعه کند و از خوددرمانی جداً پرهیز شود. پس با مشاهدۀ مشکل در محل زخم و برش، فقط به اورژانس بیمارستان یا پزشکتان مراجعه کنید.

انواع سزارین؟

تفاوت انواع سزارین در محل برش‌هایی است که در رحم ایجاد می‌شود. دو نوع برش که در عمل سزارین مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

برش LSCS: شامل یک برش افقی در ناحیۀ شکم و یک برش افقی در بخش پایین رحم است. این نوع برش‌ها سریع‌تر بهبود یافته، کمتر دیده می‌شوند و در بارداری‌های آینده مشکلات کمتری ایجاد می‌کنند.

برش کلاسیک: شامل یک برش عمودی در رحم است. برش در ناحیۀ شکم ممکن است عمودی یا افقی باشد. این نوع برش معمولاً در موارد اورژانسی یا در موقعیت‌های خاص استفاده می‌شود مانند زمانی که جفت بسیار پایین قرار گرفته است یا نوزاد به صورت یک‌وری خوابیده است یا در شرایطی که نوزاد خیلی کوچک باشد. این روش ممکن است احتمال بروز مشکلات در بارداری‌ها و زایمان‌های آینده را افزایش دهد.

مراحل آماده شدن برای سزارین:

باید به مدت ۶ ساعت پیش از سزارین برنامه‌ریزی شده، از خوردن و آشامیدن (حتی آب) خودداری کنید. اگر سزارین به صورت اورژانسی باشد، پزشک از شما می‌پرسد آخرین باری که چیزی خوردید یا آشامیدید چه زمانی بوده تا بر این اساس در مورد نحوۀ عمل تصمیم بگیرد.
از شما آزمایش خون گرفته خواهد شد.
اگر پزشک تشخیص دهد که در معرض خطر لخته شدن خون هستید، ممکن است حین عمل نیاز به پوشیدن جوراب‌های خاصی باشد.
برای شروع عمل، شکم با مادۀ ضد عفونی کننده تمیز شده و با پارچه استریل ‌پوشانده می‌شود تا خطر ایجاد عفونت کاهش یابد. از آنجا که در حین عمل یک کاتتر وارد مثانه خواهد شد، مثانه باید خالی باشد.

حین عمل سزارین

بخش اصلی عمل سزارین معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد که شامل مراحل زیر است:
پزشک بعد از بیهوشی در ناحیۀ شکم و رحم، برش‌هایی با طول ۱۰ سانتی‌متر ایجاد خواهد کرد.
نوزاد از طریق این برش‌ها بیرون آورده خواهد شد. برخی اوقات ممکن است پزشک از انبرهای جراحی برای کمک کردن به خارج شدن سر نوزاد استفاده کند.
سپس نوزاد به صورت دقیق بررسی می‌شود.
بند ناف قطع شده و جفت جدا می‌گردد.
معمولا با تزریق ماده‌ای، رحم را منقبض می‌کنند تا خونریزی به حداقل برسد.
برای کاهش خطر ایجاد عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
سپس لایه‌های عضله، چربی و پوست به یکدیگر بخیه زده خواهد شد و زخم حاصل از برش پوشانده می‌شود.
در اولین فرصت می‌توانید نوزاد خود را بغل کنید. تماس پوست به پوست می‌تواند ارتباط اولیۀ شما با نوزاد را قوی‌تر کند و شیر دادن به نوزاد را ساده‌تر نماید.

پس از سزارین

پس از عمل سزارین به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید تا زمانی که برای انتقال به بخش آماده باشید.
اگر حین عمل تحت بیهوشی عمومی قرار گیرید، به احتمال زیاد در اتاق ریکاوری به هوش می‌آیید. به محض هوشیاری می‌توانید نوزاد خود را در آغوش بگیرید.
هر چه زودتر شیر دادن به نوزاد را شروع کنید زیرا عمل سزارین معمولاً شروع شیر دادن را سخت‌تر می‌کند.
اگر پس از عمل درد داشتید، به پزشک خود اطلاع دهید. استفاده از داروهای مسکن ممکن است تا حدی موجب خواب‌آلودگی شود.
پس از برطرف شدن حالت تهوع می‌توانید شروع به نوشیدن مایعات کنید.
برای خوردن غذا، منتظر نظر پزشک باشید.
قدم زدن در اطراف اتاق می‌تواند به ریکاوری سریع‌تر کمک کند و از به وجود آمدن لخته خون و ورم کردن پاها جلوگیری نماید.
برای اجتناب از ایجاد لخته خون ممکن است نیاز به تزریق باشد.
پس از عمل ممکن است مصرف آنتی‌بیوتیک ضروری باشد.
ممکن است برای مدت کوتاهی پس از عمل، در اجابت مزاج مشکل داشته باشید. با نوشیدن مقدار زیادی آب و یا مواد غذایی فیبردار می‌توانید این مشکل را برطرف کنید.
پس از برداشتن پانسمان باید محل زخم را تمیز و خشک نگهدارید. این کار به بهبودی سریع‌تر و کاهش خطر بروز عفونت کمک می‌کند.

باز شدن بخیه‌ها:
یکی دیگر از مشکلاتی که گاهی بعد از سزارین برای مادر به وجود می‌آید، باز شدن بخیه است. این اتفاق ممکن است بعد از کشیدن بخیه یا قبل از آن بروز کند. باز شدن بخیه می‌تواند دلایلی مثل خوب جوش نخوردن زخم و عفونت محل برش داشته باشد و در محل زخم، خونابه یا ترشحات دیگری مشاهده شود.

اولین و بهترین اقدام بعد از باز شدن بخیه، مراجعه به بیمارستان است.

دیگران ممکن است به شما توصیه کنند که زخم خود را بشویید یا به آن پماد خاصی بزنید که هیچ‌کدام از این راه‌ها، راه امن و مناسبی نیست. اگر در زمان باز شدن بخیه، زخم شما پانسمان نبود، کمی بتادین به آن بزنید و زخم را با باند یا گاز استریل پانسمان کنید و فوری به بیمارستان بروید.

از زدن هر گونه پماد یا کرم به زخم خودداری کنید. ممکن است پزشک به شما توصیه کند که چند روز مداوم زخم را با بتادین بشویید و پانسمان کنید. با انجام دستورات پزشک این مشکل بعد از چند روز حل می‌شود و زخمتان جوش می‌خورد.