راهنمای خرید اسباب بازی بر اساس سن کودک

صفر تا سه ماه:

 در ماه‌های اول زندگی، نوزاد شما بیش از این‌که بتواند چیزی را در دست بگیرد یا بنشیند بیشتر با نگاه کردن و گوش دادن با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار کرده و آن را کشف می‌کند. در این سن میدان دید او کم و تا حدودی تار است و تنها به اجسامی توجه نشان می‌دهد که در فاصله ۲۰ تا ۳۰سانتی متری صورت او قرار می‌گیرند. در این سن صورت افراد بیشترین جذابیت را برایش دارند و عکس‌های بزرگ و سیاه و سفید و رنگ‌های روشن هم توجهش را به خوبی جلب می‌کنند. صدا‌ها، موسیقی و ریتم‌های آرام هم می‌توانند او را ساعت‌ها سرگرم کنند. اسباب‌بازی‌هایی که با تکان دادن، صداهای مختلف از خود تولید می‌کنند در این سن برایش از اسباب بازی‌های بی‌صدا جذاب‌ترند، پس در این سن باید بیشتر به دنبال اسباب‌بازی‌هایی باشید که حس بینایی و شنوایی او را تحریک می‌کنند.

آویزهای رنگارنگ:

آویزهای رنگارنگ که بالای سر نوزاد آویزان می‌کنید می‌توانند زاویه دید افقی جدیدی به زندگی نوزاد اضافه کنند. به دنبال آویزهایی باشید که رنگ‌های روشن و شاد و هماهنگ دارند. اگر این آویز‌ها موزیکال باشند بهتر است و شما با یک تیر دو نشان زده‌اید و هم حس بینایی او را تحریک کرده‌اید و هم حس شنوایی‌اش را. نوزادان در این سن ۸۰ درصد مواقع بیشتر به سمت راست نگاه می‌کنند و تمایل‌شان به نگاه کردن به سمت راست بیشتر است، پس وصل کردن آویز بالای سرش یا در سمت چپ چندان مفید نیست، سعی کنید آویز را در سمت راست میدان دید او وصل کنید.

آینه‌های نشکن:

در این سن نگاه کردن به جزئیات صورت افراد یکی از سرگرم کننده‌ترین و آموزنده‌ترین فعالیت‌ها برای نوزاد است. در عین حال آن‌ها از دیدن چهره خود نیز لذت می‌برند، اگرچه هنوز متوجه نیستند آنچه در آینه می‌بینند صورت خودشان است، حتی ممکن است یک رابطه دوستی جالب و خنده‌دار با موجود درون آینه برقرار کنند و شما در سه ماهگی ببینید که نوزادتان با بازتاب چهره خودش در آینه دوست شده، حرف می‌زند و لبخند تحویلش می‌دهد. یکی از اسباب بازی‌های مفید برای این سن آینه‌های نشکنی است که می‌توانید در سمت راست تخت او یا میز تعویض نصب کنید تا او خودش را ببیند و کیف کند.

کتاب‌های پارچه‌ای:

کتاب‌های پارچه‌ای فقط و فقط برای نوزادان طراحی می‌شوند، این کتاب‌ها به دلیل بافت نرمی که دارند برای نوزاد بدون خطر هستند و نوزاد شما می‌تواند به راحتی و بدون اینکه آسیبی ببیند با آن‌ها بازی کند، به دنبال کتاب‌هایی باشید که رنگ‌ها و طرح‌هایش کنتراست داشته باشد تا توجه نوزاد را بیشتر جلب کند، می‌توانید کنار نوزاد دراز بکشید و طرح‌ها را به زبان ساده توضیح دهید و ورق بزنید و اجازه بدهید او ورق زدن کتاب را با دقت ببیند و به صدای شما گوش دهد، با اینکه نوزاد کوچک است اما این کار شما او را به کتاب خواندن علاقه‌مند خواهد کرد و شما نتیجه‌اش را در آینده خواهید دید.

۳ تا ۶ ماه:

وقتی نوزاد وارد این مرحله از رشدش می‌شود كم كم گره مشتش را باز می‌کند و می‌فهمد که دست‌ها و انگشتانش چقدر می‌توانند سرگرم کننده باشند، ممکن است انگشتانش را بمکد و حتی برای گرفتن اسباب‌بازی‌هایی که در مشتش می‌گذارید، چنگ بیندازد. در این سن نوزاد برای گرفتن اجسام تلاش می‌کند و یاد می‌گیرد چطور یک جسم را از دستی به دست دیگر بدهد و می‌تواند پیش از این‌که دستش را تا مچ به دهان فرو کند آن را بپیچاند تا تمام زوایایش را بررسی کند. مراقب اسباب بازی‌ها در این سن باشید و برچسب آن‌ها را مطالعه کنید. اسباب بازی‌ها نباید قطعات ریز داشته باشند و حاوی رنگ‌های شیمیایی باشند. مطمئن شوید اسباب بازی‌هایی که انتخاب می‌کنید برای نوزاد امن هستند، چون نوزاد در این سن همه چیز را به دهانش فرو می‌برد. در ۶ماهگی نوزاد شما نشستن را یاد می‌گیرد و تجربه جدیدی از دنیای اطراف کسب می‌کند، زاویه دیدش تغییر کرده و دنیای اطراف برایش ملموس‌تر می‌شود. اسباب بازی‌هایی که بتواند در دست بگیرد یا برای در دست گرفتن‌شان تقلا کند در این سن مناسب هستند.

جغجغه‌های سبک:

نوزادان دوست دارند سر و صدا تولید کنند. در این سن آن‌ها می‌توانند به راحتی اجسام را در دست بگیرند، پس یک جغجغه سبک و رنگارنگ به او بدهید و ببینید چطور با تکان دادن آن و تولید صدا لذت می‌برد، در ضمن با این کار او رابطه علت و معلولی را هم کشف می‌کند و می‌فهمد با تکان دادن جغجغه می‌تواند صدا تولید کند. نوزادان در این سن بسیار با هوش هستند و به راحتی ریتم و موسیقی را درک می‌کنند، برای هیجان بیشتر می‌توانید یک موسیقی با ریتم‌های کوبنده بگذارید و خواهید دید که نوزاد شما به سرعت ریتم آن را فرا گرفته و جغجغه‌اش را با ریتم موسیقی هماهنگ خواهد کرد.

دندانی‌های رنگارنگ:

هیچ تفریحی برای نوزاد لذت‌بخش‌تر از جویدن اشیا در این سن نیست، به خصوص که كم كم اولین جوانه‌های دندان‌ها در راهند و لثه‌های نوزاد بی‌قرار است. پس از این موقعیت استفاده کرده تا هم درد لثه را کمتر کنید و هم یک اسباب بازی خوب برای نوزاد تهیه كنيد. گاز زدن و جویدن حلقه‌های دندانی به واسطه بافت نرمی که دارند به نوزادان آرامش می‌دهند، از طرفی می‌توانید دندانی‌ها را درون یخچال بگذارید تا کمی خنک شوند تا آرامش بیشتری به لثه‌های نوزاد بدهند. دندانی‌هایی برای فرزندتان تهیه کنید که بافت‌های متفاوت دارند تا نوزادتان حین بازی تجربه‌های جدید هم کسب کند.

تشک‌های بازی:

۳ تا ۶ ماهگی سن کنجکاوی‌های اولیه نوزاد و تلاش برای گرفتن اجسام است. تشکچه‌های بازی بهترین سرگرمی برای این سن است. این تشکچه‌ها برای نوزادانی که هنوز قادر به نشستن نیستند مناسب است و معمولا میله‌ای بالای تشکچه به صورت حلالی نصب است و اسباب بازی‌های مختلفی از آن آویزان می‌کنند. این اسباب بازی‌ها با تحریک حس کنجکاوی و ماجراجویانه نوزاد باعث می‌شوند او دستش را به سمت‌شان دراز کند، آن‌ها را بکشد یا تکان دهد و ساعت‌ها سرگرم شود. ممکن است این اسباب بازی‌ها موزیکال باشند و با هر تکانی که نوزاد به آن‌ها وارد می‌کند صدایی تولید کنند که این مسئله ساعت بازی را برای نوزاد مهیج‌تر می‌کند.

۶ تا ۹ ماه:

بازی‌های نوزاد شما حالا دیگر رفته رفته شکل می‌گیرند و او از تمام وسایل برای بازی کردن استفاده می‌کند، حالا دیگر قاشق تنها وسیله غذا خوردن نیست، بلکه او قاشق را به روی میز و کاسه و بشقاب می‌کوبد تا طبل اختراعی خودش را به شما نشان دهد. او ممکن است در یک دسته کلید جغجغه‌ای هیجان انگیز را تصور کند و آن را با تمام قوا تکان دهد و از صدای چلق چلق به هم خوردن کلید‌ها ‌‌نهایت لذت را ببرد. حرکات او در این سن دقیق‌تر می‌شود و او مهارت‌های جدید می‌آموزد، بیشتر دقت می‌کند و حتی ممکن است بتواند یک کشمش را از روی زمین با انگشتان کوچکش بردارد. حالا که یک کوچولوی کنجکاو در خانه دارید باید تمام موارد ایمنی را در نظر بگیرید و خانه را برای او امن کنید. نوزاد در این سن یاد می‌گیرد حتی اگر جسمی دیده نشود هنوز هم وجود دارد و این بدین معنی است که اگر یکی از اسباب بازی‌هایش را برای مدتی هر چند کوتاه نبیند از وجود آن آگاه است و دلش برای اسباب بازی تنگ می‌شود و به دنبالش خواهد گشت. در این سن شما می‌توانید قایم باشک و دالی بازی را هم به طرق مختلف با او بازی کنید. بین ۶ تا ۹ ماهگی نوزادان تحرک بیشتری دارند، می‌توانند بنشینند و بخزند یا با قل خوردن به هر جایی سرک بکشند، ایستادن را تمرین ‌کنند و کم کم به فکر راه رفتن بيفتند و تلاش‌شان برای همانند سازی رفتارهای شما بیشتر ‌شود. پس بهتر است به دنبال اسباب‌بازی‌هایی باشید که نیاز تحرکی آن‌ها را تامین کرده و با شبیه سازی رفتار‌ها، مهارت‌های خاص این دوره را افزایش دهند.

توپ:

کودک شما در هر سنی که باشد از بازی کردن با توپ لذت خواهد برد. توپ‌های سبک و پارچه‌ای مناسب این سن هستند. توپ را به سمت کودک‌تان قل بدهید و اجازه بدهید او این کار را یاد بگیرد. به زودی او قادر خواهد بود توپ را در دستانش بگیرد و پرتاب کند. اگر نوزادتان خزیدن یاد گرفته می‌توانید توپ را قل بدهید تا او به دنبالش برود، مطمئنا از دیدن پیروزی‌اش هم او و هم خودتان لذت خواهید برد.

وسایل خانه:

وسایل خانه و خصوصا آشپزخانه یکی از سرگرم‌کننده‌ترین اسباب‌بازی‌ها در این سن هستند. لازم نیست به دنبال اسباب‌بازی‌های گران قیمت بروید. فقط کافی است سری به کابینت‌های آشپزخانه بزنید. در این سن کاسه‌های پلاستیکی در رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف، پیمانه‌های اندازه‌گیری، قاشق‌های چوبی و… برای دقایقی طولانی کودک شما را سرگرم خواهند کرد. زمانی‌که در آشپزخانه کار می‌کنید کودک شما مطمئنا خودش را به کابینت‌ها خواهد رساند. پس بهتر است وسایل بی‌خطر و سبک را در طبقه‌های پایینی بگذارید و زمانی که در حال آشپزی یا نظافت هستید نظاره‌گر بازی‌های خلاقانه کودک‌تان با کاسه و بشقاب‌ها باشید. یادتان نرود که وسایل و قابلمه‌های سنگین یا چینی‌ها و شکستنی‌ها را دور از دسترس کودک قرار بدهید چون او حالا به هر جایی سرک می‌کشد و شما باید بیش از پیش مراقب باشید.

مکعب‌های رنگی:

در این سن کودک شما به راحتی اجسام سبک را در دست می‌گیرد و جابه‌جا می‌کند. مکعب‌های پلاستیکی یکی از اسباب بازی‌هایی است که نوزاد به راحتی می‌تواند آن‌ها را هر طور که دوست دارد، در دست بگیرد. تعدادی مکعب در اختیارش بگذارید و به او یاد بدهید چطور با آن‌ها برج بسازد یا یک ظرف بگذارید و مکعب‌ها را دانه دانه درون ظرف بیندازید و بعد ظرف را خالی کنید. کودک شما خیلی سریع این بازی‌ها را یاد می‌گیرد و بعد‌ها بار‌ها و بار‌ها برج می‌سازد و با یک ضربه آن را فرو می‌ریزد و صدای خنده‌هایش خانه را پر می‌کند. این بازی‌ها حرکت انگشتان و هماهنگی چشم و دست را تقویت می‌کنند.

۹ تا ۱۲ ماه:

نوزادان ۹ ماهه دیگر با خزیدن یا چهار دست و پا رفتن می‌توانند به راحتی حرکت کنند. در این سن نوزادان ممکن است بتوانند با کمک اجسام و صندلی‌ها یا تکیه دادن به دیوار، چند قدمی بردارند و به زودی راه رفتن یکی از جدید‌ترین سرگرمی‌های آن‌ها خواهد شد. نوزاد ۹ تا ۱۲ ماهه یاد می‌گیرد چطور از اجسام به عنوان یک وسیله استفاده کند. او می‌تواند با یک تکه چوب یا هر چیز دیگری به توپ ضربه بزند یا با قاشقش با تکه‌های غذا بازی کند. بازی‌های دو طرفه در این سن برایش جذاب‌ترند. او را قلقلک بدهید و ببینید چطور سعی می‌کند شما را قلقلک بدهد. منطق او در این سن شکل می‌گیرد و می‌تواند مسائل ساده را حل کند، در این سن او قادر است در یک ظرف را بردارد تا به اسباب بازی که درون ظرف قرار گرفته برسد، تا پیش از این قادر به انجام چنین کاری نبود و احتمالا از تلاش برای رسیدن به اسباب بازی درون ظرف دست می‌کشید. او حالا کلمات را به خوبی می‌فهمد و نام‌های آشنا را درک می‌کند. اسباب بازی‌هایی که قدرت تحرک و کنجکاوی و منطق او را پرورش می‌دهند، مناسب این سن هستند.

واکر:

واکر یا دیگر اسباب بازی‌های چرخ دار به کودک شما اجازه می‌دهد مهارت جدید قدم برداشتن را تمرین کند. صندوقچه‌های چرخ دار یا حتی جاروبرقی نیز در این سن یک اسباب بازی مهیج برای نوزاد به حساب می‌‌آیند. او می‌تواند به این اسباب بازی‌ها چنگ بیندازد، بایستد و چند قدمی با آن‌ها راه برود. فقط حواستان باشد این وسايل به قدر کافی سنگین باشند تا وقتی کودک شما به آن‌ها تکیه می‌کند، چپه نشوند. به او اجازه بدهید با این اسباب بازی‌های مهیج مهارت راه رفتن را تمرین کند تا رفته رفته آن قدم‌های لرزان به گام‌هایی استوار و محکم تبدیل شوند. اسباب بازی‌های چرخ دار که کودک بتواند آن‌ها را هل بدهد و راه ببرد حتی بعد‌ها هم که راه رفتن را یاد می‌گیرد جذابیتشان را از دست نمی‌دهند و کودک شما حتی تا 5- 4 سالگی هم با این اسباب بازی‌ها سرگرم خواهد شد.

کوبه هوش:

کودک در این سن منطقی نسبی دارد و اختلافات و شکل اجسام را تشخیص می‌دهد. به همین دليل کوبه‌های هوش و اسباب بازی‌های مشابه آن مناسب این سن هستند، این کوبه‌ها از اجسام هندسی پلاستیکی شکلی تشکیل شده‌اند که کودک باید هر شکل هندسی را در جای خودش بگذارد. این اسباب بازی هم سرگرم‌کننده است و هم باعث هماهنگی عضلات چشم و دست و هم پرورش دقت و سرعت عمل می‌شود. با این اسباب بازی کودک شما آزمون و خطا را یاد می‌گیرد و بار‌ها و بار‌ها تلاش می‌کند تا یک جسم مربع شکل را از جایگاه دایره‌ای عبور دهد و با تلاش‌های بسیار می‌فهمد که اجسام چه شکلی دارند و چرا یک مربع از جایگاه دایره‌ای عبور نمی‌کند. او آنقدر این کار را تکرار می‌کند تا به هدف برسد.

بیلچه و سطل:

بیلچه و سطل هم یکی از اسباب بازی‌های ساده و ارزان قیمتی است که کودکان را به خوبی سرگرم می‌کند و آن‌ها از بازی کردن با این ابزار ساده لذت می‌برند، به خصوص که در این سن کودکان به پر کردن و خالی کردن علاقه زیادی دارند. اگر هوا خوب است می‌توانید با سطل و بیلچه به کنار ساحل یا پارک بروید و به کودکتان اجازه بازی بدهید. اگر سطل و بیلچه ندارید یا هوا برای این کار مناسب نیست، یک ظرف کوچک و یک قاشق و مقداری اسباب بازی‌های کوچک و مختلف هم برای کودک‌‌ همان کار سطل و بیلچه را انجام می‌دهد. فقط حواستان باشد او اسباب بازی‌ها را به دهان نگذارد.

۱۲ تا ۱۸ ماه:

در این ۶ ماه کودک شما دیگر آن بچه آرام و بی‌سرو صدا نخواهد بود، بلکه کوچولویی است که مدام به این طرف و آن طرف می‌دود و شما باید با انرژی تمام دنبالش بروید. او دوست دارد همه چیز را تجربه کند و بازی‌ها و اسباب بازی‌هایی مانند تاب، سرسره، توپ و… که هیجان بیشتری داشته باشند و کمی از انرژی‌هایش را کنترل کنند بیشتر از عروسک‌های پولیشی او را سرگرم می‌کنند. حرکات دست‌ها حالا با یکدیگر هماهنگ‌تر شده و کودک می‌تواند بهتر با اجسام و اشکال بازی کند. بازی‌های او حالا پر است از کنجکاوی و او مدام از خودش می‌پرسد: «اگر این را پرت کنم، اگر این کار را انجام دهم، اگر این دکمه را فشار دهم و… چه اتفاقی می‌افتد؟»، در حقیقت در این سن کودک به نتایج کار‌هایش بسیار دقت می‌کند و از آنجا که حافظه‌اش چندان قوی نشده از تکرار بازی‌های تکراری هرگز خسته نمی‌شود، تقلید و همانند سازی در این سن بیش از قبل بروز می‌کند. اسباب بازی‌هایی که به کودک اجازه دهد رفتارهای شما را تقلید کند هم برای این سن بسیار سرگرم کننده است مانند تلفن‌های کوچک، جعبه ابزار و ….

مکعب‌های بزرگ و آجرک‌های خانه سازی:

کودک شما قبلا با مکعب‌های رنگی آشنا شده، حالا که دست‌هایش توانایی‌های بیشتری دارند می‌توانید مکعب‌های بزرگ تری در اختیارش بگذارید تا او برج‌های بلندتری بسازد و خراب کند. آجرک‌های خانه سازی بزرگ هم برای کودک ۱۲ تا ۱۸ ماهه شما از سرگرم کننده‌ترین و بهترین اسباب بازی‌ها هستند. کودک شما با خانه سازی مفاهیم بسیاری را یاد می‌گیرد و عضلات دست‌ها و حرکت انگشتانش هم تقویت پیدا می‌کنند.

۳ چرخه‌های دسته دار:

کودک شما به قدر کافی بزرگ شده و تمایل به راه رفتن در او آنقدر زیاد است که شاید دیگر راضی به نشستن در کالسکه نباشد. از طرفی هنوز ماهیچه‌های پا‌هایش آنقدر قوی نیستند که پیوسته و مداوم راه برود و ممکن است زود خسته شود. سه چرخه‌های دسته‌دار یکی از اسباب بازی‌های مناسب این سن است، کودک قادر به پدال زدن نیست اما می‌تواند با پا روی زمین فشار آورده و دوچرخه را به جلو براند. دسته بلند این دوچرخه‌ها هم به شما این امکان را می‌دهد تا آن را کنترل کرده و به جلو برانید. موتور‌ها و ماشین‌های شارژی هم در همین دسته قرار دارند اما دوچرخه‌های پایی که کودک با نیروی خودش می‌تواند آن را به جلو براند اسباب بازی ایده‌آل‌تری برای این سن هستند و لذت بیشتری به کودک می‌دهند.

مداد رنگی و ماژیک‌های بی‌خطر:

شاید باور نکنید اما نقاشی کردن یکی از بازی‌هایی است که در هر سنی کودک شما را سرگرم کرده و در عین حال ساعتی شاد و مفرح برایش فراهم می‌کند. انگشتان کودک‌تان را با دادن مداد و ماژیک به دستش تقویت کنید و اجازه بدهید با خط خطی‌های عجیب و غریبش نقاشی کند. مداد‌ها و ماژیک‌ها را از جنسی انتخاب کنید که حاوی رنگ‌های سمی نباشند و با آب پاک شوند. تکه کاغذی روی دیوار یا روی زمین بچسبانید و پا به پای کودک‌تان با او نقاشی کنید.

۱۸ تا ۲۴ ماه:

کودک شما روز به روز مستقل‌تر می‌شود و از این استقلال لذت می‌برد. حالا دیگر با دست‌هایش کارهای زیادی انجام می‌دهد و عمل و عکس‌العمل‌ها را می‌سنجد، در‌ها را باز و بسته می‌کند، چراغ‌ها را روشن و خاموش می‌کند و خیلی کارهای دیگر که شاید کمی اعصاب خردکن به نظر برسند، اما بهتر است به او اجازه بدهید این بازی‌های ساده را تجربه کند. اسباب بازی‌هایی که در هم قفل می‌شوند، ماشین‌هایی که در‌هایشان باز و بسته می‌شود، ست‌های آشپزخانه و اسباب‌بازی‌های فکری و دیگر اسباب‌بازی‌هایی که قدرت درک کودک را پرورش می‌دهند برای این سن آموزنده و مناسب هستند.

آلات موسیقی:

کودکان از بدو تولد از ایجاد سرو صدا لذت می‌برند و از طرفی موسیقی را هم دوست دارند. بهتر است با خرید یک وسیله موسیقایی به او اجازه دهید تا ملودی من درآوردی خودش را بنوازد. مهم نیست این موسیقی چقدر ناهنجار باشد، مهم این است که کودک آن را خودش خلق کرده و از شنیدنش لذت می‌برد، پس اعصاب‌تان را قوی کنید و یک گیتار کوچک، یک ارگ یا یک بلز بخرید تا کودک‌تان حین بازی ملودی‌های بی‌نظیری برای‌تان بنوازد، شاید در آینده یک نوازنده مشهور شد.

پازل:

پازل یکی از بازی‌های مورد علاقه کودکان در این سن است. وقتی کودک قطعات پازل را درهم جفت می‌کند و یک شکل شگفت انگیز به وجود می‌آورد انگار تمام دنیا را کسب کرده. این پیروزی برایش بیش از هر چیز خوشایند است. بازی با پازل نه تنها برای کودک لذت بخش است بلکه قدرت تمرکز و تشخیص او را بالا می‌برد، بهتر است اول پازل‌هایی انتخاب کنید که قطعات کمتری دارند و به مرور که کودک بازی را یاد گرفت به تعداد قطعات اضافه کنید.

وسایل آشپزی، جعبه ابزار، ست چای‌خوری و…

کودکان هر چه بزرگ‌تر می‌شوند قوه تخیل‌شان هم قوی‌تر و پخته‌تر می‌شود. کودک شما دوست دارد جا پای شما بگذارد و درست‌‌ همان کاری را انجام بدهد که شما انجام می‌دهید. تقلید کردن یکی از بازی‌های محبوب بچه‌هاست، با خرید اسباب بازی‌های مناسب فرصت تقلید کردن را به کودک‌تان بدهید و بسته به این‌که دختر یا پسر است اسباب بازی‌هایی که از روی وسایل خانه و زندگی روزمره نمونه‌برداری شده‌اند، تهیه کنید. یک ست چای‌خوری برای دختر‌ها یا یک جعبه ابزار برای پسر‌ها در این سن اسباب بازی مناسب و ایده‌آلی به نظر می‌رسد. در میان این تقلید‌ها و همانند سازی‌ها کودک دنیای جدیدی برای خودش می‌سازد که با تخیل کودکانه‌اش هماهنگ است و دنیایی است مخصوص خود او.