اشعه ایکس یا رادیوگرافی یک روش تشخیص موثر است که می تواند اطلاعات مهمی را به پزشکان بدهد و به آنها در بررسی وضعیت پزشکی بیمار کمک کند. با این حال، این روش فرد را در معرض مقداری اشعه قرار می دهد که استفاده از آن برای برخی افراد به خصوص زنان باردار جای بحث دارد.
آیا این بدان معناست که اشعه ایکس می تواند به بارداری شما یا کودکی که در شکم دارید صدمه بزند؟ با مطالعه ادامه مطلب بیشتر با امنیت یا خطر اشعه ایکس در طول بارداری و عوارض آن در این دوران آشنا می شوید.
آیا اشعه ایکس در دوران بارداری بی خطر است؟
در حالت ایده آل، پزشکان اشعه ایکس را برای زنان باردار توصیه نمی کنند. آنها سایر روش های بدون اشعه ایکس مانند سونوگرافی یا تصويربرداري رزونانس مغناطيسي (MRI) را برای تشخیص بیماری یا جراحت در نظر می گیرند. با این حال، گاهی اوقات روش تشخیصی اشعه ایکس ضروری است تا درمان مناسبی برای برخی بیماری های خاص پیدا شود.
طبق اعلام موسسه غذا و دارو آمریکا، خطر اشعه ایکس خیلی زیاد نیست. اگر مزیت استفاده از اشعه ایکس برای تشخیص بیماری بیشتر از عوارض آن تشخیص داده شود، پزشک ممکن است این روش را توصیه کند.
آیا همه اشعه های ایکس برای بارداری بی خطر است؟
بی خطر بودن اشعه ایکس بستگی به این دارد که کدام بخش از بدن در معرض آن قرار می گیرد و چه مقدار اشعه اعمال می گردد. اگر اشعه ایکس برای اندامی به جز اندام تولید مثلی بکار رود، پس بارداری شما در معرض خطر نیست. بنابراین، اگر پزشک لازم بداند، ممکن است اشعه ایکس را برای پاها، دست ها، قفسه سینه، دندان یا سر توصیه کند.
اما اگر اشعه ایکس روی پایین تنه، از جمله قسمت تحتانی کمر، لگن، شکم یا کلیه ها لازم باشد، پس این احتمال وجود دارد که کودک شما در معرض اشعه قرار بگیرد.
طبق گفته انجمن فیزیک دانشکده پزشکی ویسکانسین، تاثیر قرار گرفتن در معرض اشعه بستگی به عواملی مانند مرحله رشد جنین و میزان تابش اشعه دارد.
به عنوان مثال، اشعه ایکس تخصصی می تواند شما را در معرض میزان بیشتری از اشعه قرار دهد در حالی که نوع معمول اشعه این طور نیست. بنابراین همیشه درباره نوع اشعه مورد نیاز خود بدانید و با پزشک درباره ارزیابی خطرات آن بحث کنید.
خطرات اشعه ایکس در دوران بارداری
اشعه ایکس در دوران بارداری لزوماً برای شما و کودکتان مضر نیست. اما اگر جنین شما در معرض اشعه قرار بگیرد، می تواند دلیلی برای نگرانی باشد.
۱٫ بر اساس میزان قرار گرفتن در معرض اشعه
میزان اشعه ایکس جذب شده توسط بدن، از نظر رادیان اندازه گیری می شود. جنینی که در معرض بیش از ۱۰ رادیان اشعه قرار بگیرد می تواند دچار مشکلات بینایی، ناتوانی در یادگیری، سرطان کودکان و نقایص مادرزادی قرار بگیرد.
در بیشتر موارد، جنین میزان کمی از اشعه با کمترین خطر را دریافت می کند. به ندرت دوز تابش اشعه ایکس از ۵ رادیان رد می شود. به طور دقیق، برای قرار گرفتن در معرض ۵ رادیان، بیش از ۵۰۰۰ اشعه روی دست یا پا لازم است. به همین ترتیب، به میزان ۵۰ یا بیشتر اشعه ایکس برای قفسه سینه لازم است تا فرد در معرض ۵ رادیان قرار گیرد.
۲٫ بر اساس سن جنین
به گفته دکتر ویجی هانچات در بیمارستان کینگ ادوارد بمبئی، میزان حساسیت به اشعه ایکس در مراحل مختلف رشد جنین متفاوت است.
۳٫ مرحله قبل از لانه گزینی:
این دوره از صفر تا ۱۴ روز است که در آن حساسیت به اشعه ایکس کم است و معمولاً هیچ تاثیری ندارد. اما درصورتیکه دوز تابش بالا باشد، لانه گزینی اتفاق نمی افتد.
۴٫ مرحله ارگانوژنز (تکامل جنینی):
این مرحله مربوط به روز پانزدهم تا روز پنجاهم است که در سه ماهه اول واقع می شود. حساسیت در طول این مرحله بالا است و خطر برای جنین بیشتر است. در این مرحله، حتی اگر قرار گیری در معرض تابش به میزان کمی باشد، می تواند خطر ناهنجاری مادرزادی ایجاد کند.
۵٫ مرحله جنینی:
این آخرین مرحله یا مرحله رشد است و حساسیت آن کمتر است. بنابراین کودک در معرض خطر کمتری است. رعایت دستورات خاص می تواند به شما در جلوگیری از بروز خطرات اشعه ایکس در دوران بارداری کمک کند.
توصیه هایی برای به حداقل رساندن یا جلوگیری از خطر اشعه ایکس در دوران بارداری
در صورت نیاز به اشعه ایکس در دوران بارداری، نکات زیر را در نظر داشته باشید تا خطرات را کاهش دهید.
۱٫ هنگام همراهی شخصی به اتاق اشعه ایکس، از دستگاه اشعه ایکس دور بمانید. شما می توانید پیش بند سربی بپوشید تا اندام تولید مثلی خود را حفاظت کنید و در امان بمانید.
۲٫ اگر فکر می کنید که باردار هستید یا برای باردار شدن اقدام کرده اید، و پزشک جهت تشخیص آسیب یا بیماری برای شما اشعه ایکس تجویز کرده است، ابتدا تست بارداری بگیرید و سپس برای اشعه ایکس اقدام کنید. اگر بارداری شما تایید شد، وضعیت را به پزشک اطلاع بدهید تا تصمیم گیری لازم را درباره انجام یا عدم انجام آن صورت بگیرد.
۳٫ اگر در چند ماه گذشته برای تشخیص وضعیت پزشکی یا آسیب دیدگی از اشعه ایکس (رادیوگرافی) استفاده کرده اید، شاید لازم باشد موضوع را به پزشک اطلاع بدهید.
اگر ندانید که باردار هستید چه؟
اینکه علائم اولیه بارداری را متوجه نشوید، مسئله رایجی است. اگر با وجود عدم آگاهی از بارداری تحت اشعه ایکس قرار گرفتید، نگران نباشید زیرا خطرات معمولاً حداقل است.
اما اگر اقدام به باردار شدن کرده اید و پزشک شما بنا به دلایلی توصیه به انجام اشعه ایکس کرده است، درباره تصمیم خود برای باردار شدن با پزشک صحبت کنید و طبق دستور او عمل کنید.
در حالیکه خطر اشعه ایکس در طول بارداری زیاد نیست، بهتر است جایگزین های بی خطر را انتخاب کنید. درباره آن با پزشک مشورت کنید و تنها در مواردی از اشعه ایکس استفاده کنید که مزایای آن بیشتر از خطرات احتمالی باشد. همیشه قبل از تصمیم گیری با پزشک مشورت کنید تا خطرات را به حداقل برسانید.
آیا شما در دوران بارداری تحت اشعه ایکس قرار گرفته اید؟
